De kleine lettertjes

In de populaire media staat er over wetenschappelijk onderzoek vaak niet veel meer dan wat resultaten. Dat is niet erg want de volgende dag zijn er alweer nieuwe en, niet zelden, totaal tegenstrijdige berichten. Als je uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek nodig hebt in je dagelijkse werk is het wel hinderlijk. Dan zijn herkomst en kennis over het tot stand komen van dat onderzoek van groot belang omdat ze de toepassing en reikwijdte van die resultaten bepalen. Het is dus zeker niet alleen het resultaat dat telt: kennis van methoden van onderzoek is nodig. Ook uw patiënten zullen die veelbelovende diagnostische test of nieuwe behandeling uit de media hebben opgepikt en willen uitleg.

Helaas zijn die methoden, vaak in kleine lettertjes gedrukt, niet het aantrekkelijkste stuk uit een wetenschappelijke publicatie en nogal eens zijn ze niet te begrijpen. Dan zijn ze doorspekt met jargon en veel te veel nieuwe begrippen omdat er altijd wel weer een nieuwe bias ten tonele wordt gevoerd. Net als bij de rest van de geneeskunde zult u niet zoveel aan uw oude studieboeken hebben want ook in methodologieland is er veel veranderd. Aan de zo geïdealiseerde dubbelblinde trial is een heel leger van methoden toegevoegd. Veel klinische vragen lenen zich ook helemaal niet voor dat bekende paradigma van wetenschappelijk onderzoek.

Met de nieuwe serie ‘methodologie van onderzoek’ waarmee wij deze week starten willen wij u op een prettige manier wat meer inzicht geven in die soms wel erg onaantrekkelijk opgeschreven onderzoeksmethodologie. De focus zal hierbij vooral liggen op het ontwerp van klinisch wetenschappelijk onderzoek en de interpretatie daarvan, omdat het ontwerp na de vraagstelling het belangrijkste onderdeel van het wetenschappelijk onderzoek is. Fouten hierbij zijn niet meer te corrigeren. Ook niet door ingewikkelde regressiemodellen en geavanceerde statistiek. Als die nodig zijn, heeft de onderzoeker iets fout gedaan.

Over ingewikkelde statistiek gaat deze serie dus niet, maar wel over de belangrijke thema’s in klinisch wetenschappelijk onderzoek die bepalen of dat onderzoek nu werkelijk bruikbare nieuwe kennis oplevert. Olaf Dekkers bijt in dit nummer de spits af met het ‘stepped wedge’-design (A4069; bl. 390). Geen uitnodigende titel, dat geef ik onmiddellijk toe, maar achter deze onmogelijke naam zit een zeer simpel concept voor interventies waarbij randomisatie op individueel niveau niet goed mogelijk is. Bijdragen voor deze serie zijn welkom, net als suggesties voor onderwerpen waarvan u denkt dat ze een plek verdienen in deze serie.