De dokter en zijn glazen bol

Lang geleden volstond een klinische blik om in te schatten hoe het de patiënt zou vergaan. Met een almachtige hand op de pijnlijke buik werd het oordeel geveld: chirurgie of niet. Tijden veranderen en met de technologische vernieuwingen wensen we tegenwoordig meer houvast. Als artsen verzamelen we met al ons radiologisch en laboratoriumonderzoek nogal wat gegevens over een patiënt. Gewapend met deze kennis en onze ervaring kijken we in de glazen bol en proberen we de toekomst te voorspellen. Vaak is het raak, maar soms hebben we het aan het verkeerde eind. Dat moet beter en dat kan ook. Hier schiet de epidemiologie ons te hulp. Grote cohortonderzoeken hebben duidelijk gemaakt dat binnen de amorfe groep patiënten onderscheid gemaakt kan worden. En dat is wat we willen weten: welke patiënt gaat het goed doen en welke patiënt zal meer problemen ondervinden?

Dit is zeker zo voor schedel-/hersenletsels omdat we als behandelaren regelmatig met de vraag worstelen of we een bepaalde patiënt nog wel moeten behandelen. Hester Lingsma et al. (A739, bl. 107) onderzochten of prognostische factoren in een model klinisch toepasbaar te maken zijn. Het blijkt dat de uitkomst 6 maanden na schedel-/hersenletsel betrouwbaar in te schatten is op basis van 2 rekenmodellen. Goed nieuws, zeker omdat iedereen een online beschikbare rekenmachine kan gebruiken. Zijn we er dan nu? Waarschijnlijk niet. Helaas blijkt maar al te vaak dat een prognostische score geen heilige graal is. Dat mag ook niet verwacht worden, een patiënt is meer dan een machientje dat getallen ophoest. Bij toepassing in andere populaties dan waarin de beslisregel is ontwikkeld, werkt het rekenmodel vaak niet zo goed en zijn er verfijningen nodig. Dat is een bekend probleem met dergelijke modellen. Leverartsen zijn bijvoorbeeld al tijden op zoek naar een manier om met bloedonderzoek de littekenvorming van de lever in maat en getal vast te leggen. Inmiddels zijn er meer dan 20 verschillende tests op de markt, die allemaal claimen ernstige littekenvorming te kunnen aantonen. Tja, als er zoveel zijn, zal geen enkele test echt voldoen. Is dit het failliet van deze modellen? Nee, want in de toekomst zullen we steeds nauwkeuriger prognostische factoren ontdekken. Hierdoor worden de modellen beter en komt het concept van ‘personalised medicine’ steeds meer binnen handbereik.