De concentratie van C-reactiefproteïne en de kans op myocardinfarct en plotse hartdood bij patiënten met angina pectoris

Ontsteking speelt bij arteriosclerose een belangrijke rol. De atheromateuze plaque zelf kan een ontstekingsreactie in gang zetten. Bij ontstekingsprocessen stijgen vaak de concentraties van acute-fase-eiwitten in bloed. Eiwitten die snel reageren, zijn bijvoorbeeld C-reactief proteïne (CRP) en serum-amyloïd-A-proteïne (SAA). Bekend is dat de CRP-concentratie bij hart- en vaatziekten hoger is dan normaal. Bij patiënten met instabiele angina pectoris stijgt de CRP-waarde. Hoe hoger deze waarde stijgt, hoe slechter de prognose bij deze patiëntengroep.1 Haverkate et al. trachtten in dezelfde groep patiënten met behulp van nieuwe, gevoeliger assays voor zowel CRP als SAA (weer) een samenhang te vinden tussen deze acute-fase-eiwitten en de eindpunten myocardinfarct en plotse hartdood.2

Tussen 1984 en 1987 namen 2121 patiënten uit 15 Europese centra bij wie wegens het vermoeden van een coronaria-aandoening een angiografie verricht werd, aan het onderzoek deel. Uitgesloten werden patiënten die minder dan 2 maanden tevoren een myocardinfarct doormaakten, een ernstige niet-cardiale aandoening hadden of leden aan ernstige decompensatio cordis rechts. Patiënten werden ingedeeld in 3 groepen: een groep met atypische, een met stabiele en een met instabiele angina pectoris. Bij aanvang van de observatieperiode werden de serum-CRP- en -SAA-concentratie gemeten (mediane waarde in een gezonde populatie respectievelijk 0,8 mgl (uitersten: 0,07-29 mgl) en 3,0 mgl (0,7-26,4 mgl)). De CRP-concentratie werd gegroepeerd in quintielen (1-4: tot 3,4 mgl; 5: hoger). Tevens werden andere op dat moment aanwezige risicofactoren voor hart- en vaatziekten gemeten. Na 2 jaar werden de genoemde eindpunten geanalyseerd. Er hadden 326 patiënten atypische angina pectoris, 743 stabiele en 1030 instabiele. De uitgangsconcentraties van CRP en SAA correleerden goed met elkaar (r = 0,67), maar waren iets hoger dan normaal. De CRP-concentratie steeg met toenemende leeftijd en triglyceridenconcentratie. Roken ging ook samen met een verhoogde CRP-concentratie. CRP, maar niet SAA hing sterk samen met de ejectiefractie na correctie voor roken, leeftijd, medicijngebruik, ‘body mass index’, triglyceridenconcentratie, cardiale voorgeschiedenis en ernst van de coronaria-aandoening. Een stijging van de CRP-concentratie met 1 SD, ook in het ‘normale gebied’, gaf een relatief risico (RR) van 1,45 (95-betrouwbaarheidsinterval: 1,15-1,83) op de genoemde eindpunten. Het RR was in het 5e quintiel ongeveer 2 (ongecorrigeerd: 2,25; gecorrigeerd: 1,81). Een gevoeliger test voor CRP zou dus vroeg in het ziektebeloop personen met een verhoogd risico aan kunnen wijzen.

In de beschouwing gaan de auteurs in op mogelijke mechanismen van de gevonden samenhang. Is het de arteriosclerose zelf, is het een effect van andere risicofactoren (roken) of is het bijvoorbeeld het gevolg van infectieziekten die samenhangen met hart- en vaatziekten? Het is jammer dat de auteurs niet bij al hun berekende RR's een 95-betrouwbaarheidsinterval geven. Een RR van 2 is waarschijnlijk te laag als grond voor klinische beslissingen. De auteurs onderkennen dit zelf ook en geven aan dat prospectieve onderzoeken nodig zijn om de bruikbaarheid van seriële (bijvoorbeeld 3-maandelijkse) CRP-metingen te bepalen.