De behandeling van enkeloedeem bij ouderen in de huisartspraktijk; wanneer en hoe vaak worden diuretica gebruikt?

- It has long been recommended that one should be careful in prescribing drugs for the elderly. However, it has been shown that more than 20 of those over 65 use diuretics. With advancing age this percentage increases. The sign of ankle oedema appears to be an important factor in the decision to prescribe diuretics. If the oedema is not caused by heart failure, chronic renal failure or hypoproteinaemia, the use of diuretics in ankle oedema is controversial. We used a questionnaire survey to obtain information on the opinions of Dutch general practitioners about the differential diagnosis and treatment of ankle oedema in the elderly. In the questionnaire we presented the case of a 68-year-old woman who complained of ankle oedema without any symptom or sign of heart failure. The questionnaire was sent to 200 Dutch general practitioners (response rate 64). Chronic venous insufficiency was mentioned by 86 and heart failure by 12 of the responders as the most probable cause of the oedema. The treatment proposed by 59 was advice and (or) compression therapy without drugs, while 40 would have prescribed diuretics.

Samenvatting

Terughoudendheid bij het voorschrijven van medicijnen aan ouderen wordt sinds lang geadviseerd. Toch gebruikt meer dan 20 van mensen ouder dan 65 jaar diuretica. Het symptoom enkeloedeem lijkt in de praktijk een belangrijke factor bij de beslissing diuretica voor te schrijven. Wanneer er geen sprake is van decompensatio cordis, chronische nierinsufficiëntie of hypoaluminemie, is het nut van diuretica voor patiënten met enkeloedeem echter omstreden. Om meer inzicht te krijgen in de mening van Nederlandse huisartsen over differentiële diagnose en de behandeling van enkeloedeem bij een oudere patiënt(e), werd een enquête verricht aan de hand van een gefingeerde ziektegeschiedenis van een oudere patiënt met enkeloedeem zonder duidelijke aanwijzingen voor een hartziekte. De enquête werd naar een aselecte steekproef van Nederlandse huisartsen verstuurd (n = 200, ‘response rate’ 64).

Chronische veneuze insufficiëntie werd door 86 en decompensatio cordis door 12 van de respondenten als meest waarschijnlijke oorzaak genoemd. Niet-medicamenteuze therapie (o.a. houdingsadvies en eventueel voorschrijven van compressietherapie) werd door 59 van de geënquêteerde als juiste handelwijze genoemd; 40 zou al of niet als ondersteuning een diureticum voorschrijven.