Covid-19-vaccinatie en zwangerschap

Tot kort geleden adviseerde het RIVM om alleen zwangeren met een hoog risico op infectie of een ernstig ziektebeloop in samenspraak met de huisarts te vaccineren tegen covid-19. Dit advies is per 28 april 2021 veranderd; het RIVM raadt nu aan om alle zwangeren te vaccineren, bij voorkeur met een mRNA-vaccin.1 Daarmee neemt het RIVM het standpunt over van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie.2 Wat weten we over de risico’s van covid-19 bij zwangeren en over de veiligheid en werkzaamheid van vaccins bij deze doelgroep?

Covid-19 bij zwangeren

In een studie in de VS werden ruim 400.000 vrouwen van 15-44 jaar met symptomatische covid-19 gevolgd, onder wie ruim 23.000 zwangeren.3 Deze studie liet zien dat het risico op ernstige covid-19 bij niet-zwangeren en zwangeren weliswaar laag was, maar dat zwangeren een 3 keer hoger risico hadden op een IC-opname en beademing en een 2,4 keer hoger risico hadden op een noodzakelijke behandeling met zuurstof dan niet-zwangeren. De risico’s waren groter voor vrouwen van 35-44 jaar dan voor vrouwen van 15-34 jaar. Soortgelijke uitkomsten werden gezien in 2 systematische reviews van Britse teams.4,5 In deze reviews werd een verhoogd risico op overlijden van de moeder gerapporteerd, evenals een verhoogd risico op een vroeggeboorte van het kind en doodgeboorte. De resultaten varieerden echter enigszins tussen de verschillende studies. Desondanks kan worden geconcludeerd dat SARS-CoV-2 voor zwangeren een risico vormt, zowel voor de vrouwen zelf als voor de foetus.

Vaccinatie tegen covid-19 tijdens de zwangerschap

Zwangeren maakten uit veiligheidsoverwegingen geen deel uit van de eerste klinische studies naar covid-19-vaccins, net zoals dat bij studies naar andere geneesmiddelen ook het geval is. Begin mei 2021 waren er in de VS alleen al meer dan 100.000 zwangeren gevaccineerd met een mRNA-vaccin van BioNTech/Pfizer of Moderna.6 Uit een eerste voorlopige studie met gegevens van ruim 35.000 zwangeren bleek dat lokale bijwerkingen iets vaker optraden bij zwangeren en systemische bijwerkingen iets vaker bij niet-zwangeren, maar dat het veiligheidsprofiel in het algemeen vergelijkbaar was.7 Circa 4000 vrouwen werden in detail gevolgd; 827 van hen waren op dat moment inmiddels bevallen of hadden een spontane abortus gehad. Deze vrouwen waren merendeels in het derde trimester van de zwangerschap ingeënt. De incidentie van een spontane abortus, doodgeboorte, vroeggeboorte, ontwikkelingsstoringen of neonatale sterfte bij (kinderen van) gevaccineerde vrouwen kwam overeen met de gegevens uit de literatuur over de incidentie bij vrouwen die niet waren gevaccineerd tijdens de zwangerschap. Dergelijke resultaten werden ook gezien bij dierproeven waarbij vaccinatie van ratten vlak voor of tijdens de zwangerschap geen negatieve effecten had op de foetus of de moeder.8

In een andere studie werd de antilichaamrespons na vaccinatie vergeleken tussen niet-zwangeren, zwangeren en vrouwen die borstvoeding gaven.9 Zwangerschap en borstvoeding bleken geen effect te hebben op de immuunrespons na vaccinatie.

Er zijn tot nu toe geen gegevens beschikbaar over de veiligheid en effectiviteit van adenovirusvaccins bij zwangeren, zoals de vaccins van AstraZeneca en Janssen. Deze vaccins worden daarom niet gebruikt bij zwangeren.

Conclusie

Covid-19 gaat bij zwangeren gepaard met een verhoogd risico voor moeder en kind. De reeds beschikbare gegevens over vaccinatie van zwangeren met mRNA-vaccins laten geen verhoogde risico’s voor vrouw of foetus zien en tonen aan dat immuunrespons die deze vaccins opwekken even goed is als bij niet-zwangeren. Doen dus!