Covid-19 in Afrika

Weet je nog dat in de eerste weken van de pandemie de lucht van Europese hoofdsteden schoner was dan ooit? En dat verstokte liberalen het woord ‘solidariteit’ herontdekten? In die tijd heerste de angst dat het nieuwe virus hard zou toeslaan in Afrika. Hoe zouden HIV en tuberculose het ziektebeloop beïnvloeden?

In Tanzania werd het testen op covid-19 al gauw stopgezet. President Magufuli kondigde een nationale gebedscampagne aan en daarna verklaarde hij het land coronavrij. Desondanks hadden talloze mensen koorts en kortademigheid, en dijden de begraafplaatsen snel uit. Prednisolon, chloroquine en ivermectine gingen als warme broodjes over de toonbank, of ze nu werkzaam waren of niet. Want wie zou zich zonder slag of stoot willen overgeven?

In het donker arriveerde een dokter met een koffer vol vaccins

Vanwege tekortschietende zorgsystemen bleef de daadwerkelijke impact van covid-19 in armere landen lang onduidelijk. Er heerste angst onder zorgpersoneel en nood onder patiënten, want juist ziekenhuizen zijn plekken om te vermijden als je niet besmet wilt worden. De toegankelijkheid van de zorg werd verder beperkt door allerlei restricties. Reizen werd bemoeilijkt en bevolkingsgroepen raakten afgezonderd. Belangrijke gezondheidszorgcampagnes kwamen plat te liggen. In de strijd tegen tuberculose en malaria werden we jaren teruggeworpen. De moeder- en kindersterfte nam veertig procent toe.

Gezien de desastreuse bijeffecten van de anticoronamaatregelen was de ontkenningstactiek van Magufuli misschien zo gek nog niet. Maar toen de eerste coronavaccinaties op het toneel verschenen, weigerde hij zijn beleid aan te passen. Uiteindelijk raakte hij zelf besmet en kwam hij volgens ingewijden te overlijden aan de ziekte die niet mocht bestaan (hoewel het officieel om een hartkwaal ging). Onder zijn opvolger, president Hassan, ging het roer eindelijk om.

Ondertussen waren heel wat expats al gevaccineerd. Dat ging vaak op schimmige wijze, op geheime plekken en onder valse administratie. Een vriend moest honderden kilometers reizen naar een stadje aan het Tanganyikameer. In het donker arriveerde een dokter met een koffer vol vaccins. Volgens het elektronisch vaccinatiebewijs zou hij in Kenia zijn gevaccineerd. De gewone mensen moesten wachten, want de liberalen waren het woord ‘solidariteit’ alweer vergeten. En de antivaxbeweging greep ondertussen haar kans. Dat de schade uiteindelijk beperkt bleef, komt vooral doordat de jeugdigheid van de bevolking haar tegen ernstige covid-19 beschermt.