Contractbreuk

Ik lees elke dag. Wetenschappelijke artikelen, tijdschriften en boeken over filosofie, ethiek, intensive care, ornithologie en neurowetenschappen. Daarnaast lees ik gepubliceerde dagboeken, biografieën, soms romans en populairwetenschappelijke boeken. Ik lees het allemaal door elkaar heen. Een stukje in een boek, een artikel over ethiek, vervolgens een artikel over dat merels in steden kortere telomeren hebben dan hun bosbewonende soortgenoten en ten slotte wat pagina’s in een biografie. Ik schakel gemakkelijk tussen verschillende teksten. Af en toe lees ik een boek in een keer uit. Een letterlijke pageturner. Het boek Tussen twee werelden van Suleika Jaouad was zo’n boek.

Leven en dood en gezondheid en ziekte lijken tegenpolen. Als je jong bent is gezondheid vanzelfsprekend en ziekte en dood ver weg, maar naarmate leeftijd vordert komen deze steeds dichterbij. Als een jong iemand een ernstige ziekte krijgt wordt hij of zij omringd door gezonde leeftijdgenoten die geen raad weten. Zestigplussers daarentegen kennen vele leeftijdsgenoten die een ziekte onder de leden hebben of hebben doorgemaakt. Doodgaan als je twintig bent is verraad aan het leven, maar als je tachtig bent is het te verwachten.

‘Eenmaal genezen voelde zij zich in de wereld van gezonden een oplichter’

Suleika was 23 toen bij haar acute myeloïde leukemie werd vastgesteld. Zij beschrijft de symptomen, de diagnose, het behandelplan en vervolgens de chemotherapie en de stamceltransplantatie en wat de ziekte en behandeling met haar en haar dierbaren doet. De angst, de isolatie, de onzekerheid, maar ook de moed om door te gaan. Zover is het boek niet echt anders dan andere boeken die patiënten over hun ziekte schrijven, maar halverwege wordt het een boek dat, vind ik, elke arts of verpleegkundige zou moeten lezen. En dat is niet iets dat ik snel zal zeggen. De geromantiseerde ziektegeschiedenis wordt een leerboek.

Ze beschrijft dat je als kankerpatiënt vertrouwd raakt met het ziekenhuisecosysteem waarin iedereen ziek was. Eenmaal genezen voelde zij zich in de wereld van gezonden een oplichter. Tijdens ziekte realiseer je wat er werkelijk toe doet, veel in de gezonde wereld ‘doet er niet toe’. Suleika had zichzelf beloofd dat als zij zou overleven ze een zinvol leven zou leven. Maar hoe dan? De titel is treffend, de door haar en anderen ervaren isolatie beklemmend, maar uiteindelijk relativeren haar woorden, ze worden hoopvol en maken minder beangstigend en dat maakt het boek een kunstwerk.

Suleika noemt de kanker en dood een contractbreuk met de natuurlijke gang. En dat dreunt heel lang, zo niet levenslang, door. Gezondheid en ziekte zijn veel minder bipolair dan we denken. Dat accepteren maakt dat we kunnen leven. Een wijze les.