Blind

Moderne technologie maakt het ons mogelijk om allerlei functies van het lichaam te meten en diagnostische onderzoeken te doen waardoor we veel ziekten sneller en betrouwbaarder kunnen vaststellen. De keerzijde daarvan is dat we te veel leunen op deze hoogstandjes en de fijne kneepjes van het vak, de anamnese en het lichamelijk onderzoek, minder belangrijk gaan vinden. Een schrijnend voorbeeld daarvan treft u aan in dit nummer van het Tijdschrift onder de rubriek ‘Diagnose in beeld’ (A4077, bl. 2298). Zelden vestigen wij in ons redactioneel commentaar extra aandacht op de diagnosen in beeld, maar deze week is het een opmerkelijke casus. Het gaat namelijk om een vrouw die 26 jaar lang wordt vervolgd in verband met een eerder doorgemaakt mammacarcinoom links. Omdat na 20 jaar de linker mamma niet meer goed is af te beelden wordt in de jaren daarna alleen nog maar een mammogram van de rechter borst gemaakt. Geen anamnese, geen lichamelijk onderzoek maar uiteindelijk wel een recidief tumor in de linker borst. Hoewel niet zeker is dat de afloop anders zou zijn geweest, is wel duidelijk dat een gericht lichamelijk onderzoek met aanvullende informatie van de patiënt eerder tot een diagnose had geleid.

Zijn artsen te bang geworden om een lichamelijk onderzoek te verrichten? Het lijkt er wel op en dat is een fenomeen dat zich kennelijk al tijdens de coschappen manifesteert (A3773, bl. 2301). Zoals de Nijmeegse clinici in hun bijdrage aangeven, is het verstandig om tijdens de medische opleiding meer aandacht te besteden aan de barrières die de jonge (bijna-)arts verhinderen om de patiënt te vragen zich uit te kleden voor het onderzoek. Het is niet ondenkbaar dat de schroom voor het lichamelijk onderzoek nu duidelijker naar voren komt omdat bij diverse artsen het beeld heeft postgevat dat dit eigenlijk toch maar onbetrouwbaar is. Ze verwijzen dan naar de uitkomsten van onderwijskundig onderzoek, waaruit in veel gevallen een beperkte waarde van lichamelijk onderzoek blijkt.

Dat leidt tot blind vertrouwen om niet te hoeven zien. Maar praten en zien zijn juist heel nuttig om een blinde vlek weg te nemen en bijtijds de afwijkingen waar te nemen die nadere diagnostiek vereisen.