Bewust weigeren van vocht en voedsel in een verpleeghuis om te overlijden: een zaak voor dokter en patiënt?

- Refusal of food and/or fluids frequently occurs in nursing home patients. If the patient's decision to stop eating and drinking has been taken consciously and with due consideration of the consequences, it is referred to in Dutch as ‘versterven’. A mentally competent, 73-year-old male nursing home patient suffering from progressive supranuclear palsy wished, in order to prevent further suffering, to end his life by taking sleeping tablets that he had saved up and by refusing artificial food and liquids. This wish met with a lot of legal and moral objections from the board of directors of the nursing home as well from experts consulted by the nursing home physician. Closer examination afterwards, however, showed that the patient would have been spared a lot of uncertainty if all parties concerned had been better informed as to the legal and moral framework. There are no legal objections as long as the doctors assess the refusal of food and drink with regard to voluntariness, deliberateness and permanence. If we as a society accept that mentally competent patients who are fully aware of the consequences and of possible alternative methods of treatment may take this road, then there would seem to be no moral obstacles either.

Samenvatting

Weigering van vocht en/of voedsel komt bij verpleeghuispatiënten vaak voor. Indien het besluit om te stoppen met eten en drinken door de patiënt bewust en weloverwogen wordt genomen, spreekt men van ‘versterven’. Een wilsbekwame 73-jarige man, verpleeghuispatiënt, die leed aan een progressieve supranucleaire paralyse wenste, om zich verder lijden te besparen, een einde te maken aan zijn leven door zelf gespaarde slaaptabletten te slikken en vervolgens vocht en voedsel te weigeren. Deze wens stuitte echter op vele morele en juridische bezwaren van de kant van de instelling en door de verpleeghuisarts geraadpleegde deskundigen. Nadere beschouwing achteraf leerde echter dat de patiënt veel onduidelijkheid bespaard was gebleven indien alle betrokkenen beter op de hoogte waren geweest van de juridische en morele kaders. Als artsen de weigering van voedsel en vocht toetsen op vrijwilligheid, weloverwogenheid en duurzaamheid zijn er geen juridische bezwaren. Indien wij als maatschappij accepteren dat wilsbekwame patiënten, die volledig op de hoogte zijn van de gevolgen en van mogelijke alternatieve behandelingswijzen, deze weg willen begaan, lijken er ook geen morele obstakels te zijn.