Bevolkingsonderzoek naar borstkanker: tussen euforie en scepsis

- Forty years after the first mammograms were made, doubts are cast on the effectiveness of population screening for breast cancer. Disease-specific and overall mortality appear to have diminished, but any real effect is small. Proponents of breast cancer screening point at the possibility of saving lives and at the obligation to do so, whereas opponents emphasise that the screening may do more harm than good and that the large funds involved might be better spent in other health care areas. If the experts cannot decide on the effectiveness, simply leaving the choice of whether or not to take part up to citizens offers no solution. These complex health care matters require complex answers, which have to be found before any population screening for cancer of prostate, colon or lung can be implemented.

Het klinkt zo simpel: fatale tumoren vroegtijdig opsporen, vóór ze groot genoeg zijn om klachten te geven en vóór ze uitzaaien; eerder en daarom minder belastend behandelen; een langer leven, vrij van kanker – wie wil dat niet?

Al wat men intuïtief indrukwekkend vindt, dient men even instinctief te betwijfelen. Dat is ook hier het geval. Tumoren verschillen onderling. Niet alle kanker is fataal. Niet elke fatale tumor kan vroeg worden opgespoord. Niet alles wat wordt opgespoord, is fatale kanker. Tumoren die kunnen worden opgespoord komen betrekkelijk weinig voor, dus moeten er veel gezonde personen worden onderzocht voor een dergelijke afwijking gevonden kan worden. Aan onderzoek en behandeling kleven kosten, nadelen en gevaren – ook dodelijke.

Al bij al is het de vraag of de voordelen van bevolkingsonderzoek naar kanker in een redelijke verhouding staan tot de nadelen en de kosten. Of vroege opsporing gezondheidswinst oplevert en zo ja, hoeveel…