Bètablokkers bij hartfalen met verminderde ejectiefractie: bij iedereen?

Waarom dit onderzoek?

Meerdere grote gerandomiseerde studies hebben laten zien dat bètablokkers de overleving en kwaliteit van leven verbeteren bij patiënten met hartfalen en een verminderde ejectiefractie (HFrEF). Het is nog onduidelijk of de effectiviteit bij vrouwen en ouderen vergelijkbaar is met die bij mannen en relatief jonge patiënten, en wat de bijwerkingen zijn.

Onderzoeksvraag

Wat is de effectiviteit en verdraagbaarheid van bètablokkers bij mannen en vrouwen van verschillende leeftijd met HFrEF die een sinusritme hebben?

Hoe werd dit onderzocht?

De onderzoekers analyseerden individuele patiëntendata (IPD) uit 11 gerandomiseerde, placebogecontroleerde studies waarin bètablokkers waren vergeleken met placebo. De primaire uitkomstmaat was overlijden; ziekenhuisopname voor hartfalen was de secundaire uitkomstmaat.

Belangrijkste resultaten

Het betrof 13.833 patiënten met HFrEF (ejectiefractie < 45%) en sinusritme. De gemiddelde leeftijd was 64 jaar (uitersten: 40-85) en 24% was vrouw. Bètablokkers verminderden de mortaliteit ten opzichte van placebo in alle leeftijdscategorieën. De hazardratio liep iets op van 0,66 (95%-BI: 0,53-0,83) bij een mediane leeftijd van 50 jaar naar 0,77 (95%-BI: 0,64-0,92) bij een mediane leeftijd van 75 jaar. Het absolute overlijdensrisico daalde vergelijkbaar bij vrouwen met 3,7% (‘number needed to treat’ (NNT): 27) en bij mannen met 4,5% (NNT: 22) gedurende een mediane follow-upduur van 1,3 jaar. Het aantal ziekenhuisopnames daalde voor vrouwen met 5,1% (NNT: 20) en bij mannen met 5,3% (NNT: 19). Bij 75-plussers nam dit effect af: bij hen daalde het aantal ziekenhuisopnames met 2,9%, voor zowel mannen als vrouwen. Deelnemers aan de studies stopten net zo vaak met bètablokkers als met placebo (14,4% bij bètablokkers en 15,6% bij placebo).

Consequenties voor de praktijk

Ongeacht leeftijd of geslacht dienen patiënten met HFrEF die een sinusritme hebben een bètablokker te krijgen om hiermee de overlevingskans te vergroten en het aantal ziekenhuisopnames te verkleinen. Er worden veel bijwerkingen van bètablokkers vermeld, zowel in het Farmacotherapeutisch Kompas als op de bijsluiters. Het is echter goed te beseffen dat deze meta-analyse van IPD met ruim 13.000 deelnemers aantoont dat er eigenlijk geen verschil in bijwerkingen is tussen bètablokkers en placebo. Zeker niet wat betreft duizeligheid, diarree, toename in bloedsuikerwaarden, depressie en moeheid.