Belangenverstrengeling

Al geruime tijd verplicht dit tijdschrift auteurs hun eventuele belangenverstrengelingen op te geven. Daarover bestaat soms onduidelijkheid, want wat is belangenverstrengeling precies? Ook vragen auteurs en lezers zich wel eens af wat het nut is van het opgeven van belangen. Deze vragen zijn inderdaad niet eenvoudig en ook niet altijd eenduidig te beantwoorden. Niettemin zijn er inmiddels genoeg aanwijzingen dat bijvoorbeeld geneesmiddelenonderzoek dat met financiële steun van de farmaceutische industrie tot stand is gekomen, vaker leidt tot publicaties die gunstig zijn voor de betreffende middelen. Maar ook andere vormen van beïnvloeding zijn mogelijk, alhoewel velen van ons dat niet snel zullen toegeven. Wat te denken van het bezitten van aandelen, zelf of in de familie, in een firma waarvan het belang gesteund of juist geschaad kan worden door een bepaalde publicatie? Maar ook vergoedingen voor lezingen, congresreizen en beoordelingen van andermans werk kunnen een belangenconflict oproepen. Zelfs geldstromen uit eerbare hoek, zoals die van charitatieve organisaties of overheidsinstellingen, kunnen de ontvanger van dergelijke subsidies kwetsbaar maken voor het te positief, of juist te negatief, voorstellen of interpreteren van bepaalde gegevens. Onderzoek op het gebied van beïnvloeding brengt steeds meer van dit soort voorbeelden aan het licht. Vaak gaat het dan om subtiele uitingen van beïnvloeding, waarvan de auteur in kwestie zichzelf niet eens altijd bewust is.

Daarom vraagt dit tijdschrift aan auteurs om alle vormen van potentiële belangenverstrengeling te melden, waarbij het adagium is: liever te veel dan te weinig opgeven. Wanneer om wat voor reden dan ook later blijkt dat een auteur een bepaald belang niet heeft gemeld, kan dat zeer nadelige gevolgen hebben voor diens verdere carrière.

Moet de redactie nu artikelen weigeren waarbij de schrijvers belangen hebben opgegeven? Dat zeker niet. Omdat volledige onafhankelijkheid bij het bedrijven van wetenschap en het rapporteren over de resultaten daarvan vrijwel onmogelijk is geworden, is dat ook niet realistisch. Het is ook niet zo dat een belang per definitie een artikel onbetrouwbaar maakt. De lezer moet echter onder alle omstandigheden zelf kunnen beoordelen hoe onafhankelijk schrijvers van wetenschappelijke artikelen zijn.

Wat voor auteurs geldt, geldt natuurlijk ook voor redactieleden. Daarom kan men op onze website ook de belangen van de individuele redacteuren van dit tijdschrift inzien.