BCG: schiet een hoogbejaarde redder ons te hulp tegen corona?

In 1921 kreeg voor het eerst een mens een BCG-vaccinatie toegediend. Helemaal vlekkeloos verliep de introductie vervolgens niet, want een paar jaar later stierven in wat ‘de Lübeck-ramp’ ging heten tientallen baby’s aan een verkeerd geprepareerd vaccin. Nadien bleek BCG behoorlijk veilig, al zie je af en toe nog patiënten bij wie de verzwakte mycobacterie verder het lichaam in kruipt en een heuse infectie veroorzaakt.

Tegen tuberculose is het vaccin nooit zo geweldig effectief gebleken, maar de geschiedenis van BCG is doorspekt met fascinerende neveneffecten. Het meest tot de verbeelding sprekend is wellicht het anti-kankereffect. Al ruim 2000 jaar voor de jaartelling zag een zorgprofessional in Egypte dat tuberculose kankergroei afremde. Met BCG als variant van een lokale, gecontroleerde tuberculose-achtige infectie is veel kankeronderzoek gedaan. Alleen blaaskanker is daar als indicatie uitgekomen, alhoewel een effect op andere kankers geenszins is uitgesloten. Een tweede neveneffect van BCG is het voorkómen van andere infecties, onder andere door virussen. Onderzoekers uit Nijmegen ontdekten enkele jaren geleden het mechanisme achter dit effect en schrijven daarover in dit nummer (D5552).

Kan BCG ons redden van de covid-19-epidemie? De auteurs laten zich hier zelf enigszins voorzichtig over uit, maar enkele deskundige commentatoren zijn behoorlijk enthousiast. We moeten nog even wachten tot we meer weten, maar het zou zomaar kunnen dat we eerder bewijs voor bescherming door BCG hebben dan dat covid-specifieke vaccins hun waarde hebben bewezen. In al deze ellende kan ik bij deze gedachte een glimlach niet onderdrukken. Terwijl de hele wetenschappelijke wereld dag en nacht in hypermoderne laboratoria bezig is de nieuwste medicijnen en vaccins te ontwikkelen en hoopt daar en passant heel erg rijk van te worden, klopt ineens iemand op de achterdeur. De beveiliger kijkt door het luikje. Er staat een bijna honderdjarige in oude lompen. ‘Misschien kan ik iets bijdragen …’