Als de tijd daar is…

‘Ik ben specialist ouderengeneeskunde en dus zeer bekend met deze problematiek. Ik vond het indrukwekkend te zien hoe deze vrouw evident langzaam grip en regie aan het verliezen is, maar desondanks nog in staat is heel consistent, reëel en rationeel het perspectief van haar toekomst te beoordelen en tot deze euthanasiewens te komen.’

Dit waren de woorden van een door mij geconsulteerde SCEN-arts bij een euthanasieverzoek. Het was mijn eerste euthanasie bij een patiënte met dementie. Ruim een jaar daarvoor raakten we actief over deze wens in gesprek. Haar diagnose was al enige jaren vastgesteld, van die tijd dateerde haar eerste euthanasieverklaring. Voor de zekerheid wilde ze toen haar wensen ten aanzien van haar levenseinde vastleggen, maar actueel was het toen zeker nog niet.

Twee CVA’s verder nam haar angst voor verder verval toe. Op dat punt aangekomen wilde ze serieus met mij in gesprek, op onderzoek uit naar een zelfgekozen sterfdag. Gedurende het jaar voerden we vele gesprekken. Waar lag de grens? Wanneer zou ze de grip te veel verliezen? Zouden we samen kunnen bepalen wanneer het goede moment voor euthanasie er is?

‘Accuraat in het moment wist ze mij elke keer te overtuigen’ 

90 jaar was ze, uit een familie waar iedereen heel oud wordt. Ze stelde een handgeschreven euthanasieverklaring op waarin ze beschreef wat voor haar ondraaglijk was. Accuraat in het moment wist ze mij elke keer te overtuigen.

In de tijd zag ik een vrouw die steeds meer in herhaling viel, in paniek raakte van de kleinste verandering en geleidelijk aan het overzicht over haar leven kwijtraakte. Maar in al haar geheugengebreken, verlies van vermogen tot reflectie en haar perseverende denken bleef een wens kaarsrecht overeind staan: als de tijd daar was, wilde zij euthanasie. Hoe consistent kan een mens zijn? Als je keer op keer je wens weet te formuleren in bijna elke keer dezelfde woorden, terwijl er geen actieve herinnering is aan het vorige gesprek.

Samen met haar naasten kwamen we eensgezind tot de conclusie dat het einde naderende van het tijdvak waarin ze nog zelf goed kon beslissen. Zo geleidelijk, meanderend door de tijd en door haar geest, trokken we de conclusie dat de tijd daar was.

De SCEN-arts heeft mij enorm geholpen, omdat ook hij zag wat ik zag. Ik voelde me kwetsbaar in het hele traject en vond het spannend, maar ook mooi en waardevol. Het was steunend om in deze worsteling gezien te worden door een collega. De waarde van het laten toetsen van een euthanasietraject door een collega bleek weer eens verrijkend.