3 nieuwe vaccins onderweg

Positieve fase 3-resultaten van 3 vaccins in de laatste 3 weken zijn goed nieuws, nu iedereen hoopt zo snel mogelijk gevaccineerd te worden en de levering van de reeds goedgekeurde vaccins langzamer verloopt dan gehoopt.

Een vaccin van eigen bodem

De firma Janssen uit Leiden, onderdeel van Johnson & Johnson, gebruikt humaan adenovirus 26 als vector voor het spike-eiwitgen van het coronavirus. De langverwachte resultaten van de fase 3-studie laten na enkelvoudige toediening een effectiviteit zien van 66% in het voorkomen van matige tot ernstige ziekte, gemeten vanaf dag 28 na inenting.1 In de VS was de effectiviteit iets hoger dan in Latijns-Amerika en Zuid-Afrika. Het vaccin bleek maar liefst 85% effectief in het voorkomen van ernstige ziekte en 100% effectief tegen ziekenhuisopname en dood. Dit resultaat, gebaseerd op 468 symptomatische infecties, werd gevonden in alle leeftijden en in alle onderzoeksregio’s; ook in Zuid-Afrika, waar de infecties voor 95% werden veroorzaakt door de Zuid-Afrikaanse variant. De ‘rolling review’ van dit vaccin is al in december gestart en goedkeuring door de European Medicines Agency (EMA) wordt in maart verwacht. Nederland zal dan vanaf het tweede kwartaal van 2021 11,3 miljoen doses ontvangen.2

Het Sputnik V-vaccin

Het vaccin van het Russische Gameleya Institute combineert een eerste inenting met een adenovirus-26-vector met een tweede inenting, 3 weken later, met een adenovirus-5-vector. Zo probeert men te voorkomen dat vectorspecifieke antilichamen, opgewekt door de eerste inenting, bij de tweede inenting de werking van het vaccin belemmeren. Het vaccin was ruim 90% effectief in het voorkomen van symptomatische ziekte, gemeten vanaf het moment van de tweede inenting, maar het aantal infecties voor deze berekening was met 78 vrij klein.3 De fabrikant heeft nog geen ‘rolling review’ of registratie voor dit vaccin aangevraagd bij de EMA. Het vaccin is al wel in 26 landen geregistreerd en 50 landen hebben samen honderden miljoenen doses besteld. Gezien deze situatie zal dit vaccin dus niet helpen om de huidige tekorten in de EU snel te verhelpen.

Het eerste covid-19-eiwitvaccin

Het vaccin van het bedrijf Novavax bestaat uit nanopartikels, gevormd door gestabiliseerde spike-eiwitten die worden geproduceerd in insectencellen. De nanopartikels worden gecombineerd met een adjuvans, Matrix-M1, en worden twee keer toegediend met een tussenpoos van 3 weken in een vrij kleine dosis van 5 µg. In het VK, waar ruim de helft van de infecties werd veroorzaakt door de Britse virusvariant B.1.1.7., werd een effectiviteit van bijna 90% waargenomen.4 In Zuid-Afrika, waar 90% van de infecties werd veroorzaakt door de Zuid-Afrikaanse virusvariant, kwam de effectiviteit op 60%. Hoopgevend, maar de aantallen infecties in deze studies waren nog wel vrij klein. Een ‘rolling review’ voor autorisatie door de EMA is onlangs opgestart en gesprekken met de EU over levering van 100 miljoen doses met een optie op nog eens 100 miljoen doses zijn vergevorderd.

Conclusie

Met de drie beschreven vaccins plus drie andere uit China en India zijn er nu wereldwijd al negen covid-19-vaccins (bijna) beschikbaar. Dit is welkom nieuws, gezien de enorme behoefte plus het feit dat de pandemie pas echt beheersbaar is als niet alleen de EU, maar ook de rest van de wereld over vaccins kan beschikken.