Covid-19: wat zegt oversterfte ons?

Excess mortality due to covid-19 is estimated as actual mortality minus expected mortality in the covid-19 period. Excess mortality in 2020-2021 in the Netherlands is estimated to be 30,000 persons. Excess mortality should be divided in mortality as consequences of covid-19 infections (direct effects) and mortality due indirect effects of the pandemic. As excess mortality assesses mortality under one single scenario (the actual scenario including its specific measures), it cannot directly be used to know what the number of deaths would have been under different scenarios. In line, it cannot be used to determine whether actual measures in the covid-19 pandemic were optimal (or not). And obviously, excess mortality only assesses the impact on mortality, not the impact on other relevant health-related, sociological or economical areas.

Conflict of interest and financial support: ICMJE forms provided by the authors are available online along with the full text of this article.

Steeds vaker passeert de term ‘oversterfte’, een maat voor het effect van de covid-19-pandemie op de mondiale sterfte. Ondanks de voordelen van deze maat ten opzichte van de gerapporteerde covid-19-sterfte, willen we in dit artikel laten zien dat de schatting en interpretatie van oversterfte niet vanzelfsprekend is.

Er is veel politieke aandacht voor de discussie over oversterfte. Een recente WHO-studie rapporteert een wereldwijde oversterfte van 14,9 miljoen mensen door de covid-19 pandemie;1 in Nederland is de oversterfte in 2020 en 2021 geschat op ongeveer 30.000 personen.2 Wat zegt deze maat over de werkelijke effecten van de pandemie? Kunnen we op basis van deze uitkomsten iets zeggen over de effectiviteit van de genomen maatregelen?

Sterfte door covid-19

Een eerste idee over sterfte door covid-19 kan worden verkregen door te kijken naar doodsoorzaken. Een arts moet na het overlijden van een patiënt de doodsoorzaak aangeven op het overlijdensformulier. In Nederland worden sterfte-oorzaken – waaronder sterfte door covid-19 – driemaandelijks gerapporteerd. Bekend is echter dat deze sterfte-oorzaken beperkt betrouwbaar zijn.3 Denk aan een oudere patiënt, bekend met hartfalen en met klachten van benauwdheid, die in het verpleeghuis overlijdt. Omdat er geen covid-19 test is afgenomen kan de…

Artikelinformatie

Aanvaard op

31 augustus 2022

20 januari 2023

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2023;167:D7080

Vakgebied

Interne vakken

Publieke gezondheidszorg

Auteursinformatie

LUMC, afd. Klinische Epidemiologie, Leiden: prof.dr. Olaf. M. Dekkers (tevens: LUMC, afd. Endocrinologie, Leiden), internist en klinisch epidemioloog; dr. Mark G.J. de Boer (tevens: LUMC, afd. Infectieziekten, Leiden), internist-infectioloog; prof.dr. Frits R. Rosendaal, klinisch epidemioloog.

Contact O.M. Dekkers (o.m.dekkers@lumc.nl)

Belangenverstrengeling

Belangenconflict en financiële ondersteuning: ICMJE-formulieren met de belangenverklaring van de auteurs zijn online beschikbaar bij dit artikel.