Eenzaamheid en sociale isolatie bij ouderen herkennen

Loneliness and social isolation are highly prevalent conditions in older adults. Both have been associated with negative consequences for both mental and physical health. Additionally, both can be either a cause or a consequence of a psychiatric disorder. Unfortunately, health practitioners often fail to recognize loneliness and social isolation, in spite of the care needs in older adults that exist with respect to these conditions. We recommend a structural assessment, for example by using a questionnaire or a sociogram. However, the question ‘do you feel lonely?’ can give a reasonable estimation of the presence of loneliness. Some categories of patients are especially vulnerable for the occurrence of loneliness or social isolation, such as caregivers, patients with functional disabilities, and psychiatric patients. According to systematic reviews, personalized treatment intervention is recommended.

Conflict of interest and financial support: none declared.

Dames en Heren,

In de afgelopen decennia is steeds duidelijker geworden dat eenzaamheid en sociale isolatie bij ouderen veel voorkomen. Deze omstandigheden kunnen ongunstige effecten hebben op zowel de lichamelijke als de geestelijke gezondheid. Hoe zijn die te herkennen? En wat kun je eraan doen?

Er zijn verbanden aangetoond tussen eenzaamheid en sociale isolatie enerzijds en psychiatrische problemen als angstklachten, depressie, cognitieve achteruitgang en dementie anderzijds.1 Het verband tussen eenzaamheid en depressie blijkt zelfs wederkerig te zijn: eenzaamheid verhoogt het risico op depressie, en depressie verhoogt het risico op eenzaamheid.2 In de literatuur worden cijfers genoemd als een oddsratio van 12 bij het verband tussen eenzaamheid en depressie en een 40% verhoogd risico op eenzaamheid bij depressieve symptomen.1,2 Ook is aangetoond dat eenzaamheid en sociale isolatie in verband staan met somatische problemen als versnelde veroudering, hart- en vaatzieken, neuro-endocriene veranderingen en een verhoogd risico op voortijdig overlijden,1,3 waarbij tekorten aan sociale contacten een 50% verhoogd risico op overlijden kunnen geven.3

Eenzaamheid en sociale isolatie komen vaak samen voor, maar betreffen verschillende condities. Sociale isolatie wordt veelal gedefinieerd als een gebrek aan sociale contacten, vaak gemeten in termen van netwerkgrootte en…

Artikelinformatie

Aanvaard op

20 januari 2021

15 februari 2021

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2021;165:D5402

Vakgebied

GGZ

Huisartsgeneeskunde

Ouderen

Auteursinformatie

ARKIN GGZ Amsterdam, Amsterdam; polikliniek Ouderen: drs. N. Schutter, psychiater; polikliniek Volwassen: dr. T.J. Holwerda, psychiater (tevens: Amsterdam UMC, locatie VUmc, Amsterdam Public Health Institute, Amsterdam). GGNet, Apeldoorn/Zutphen: dr. P. Naarding, psychiater.

Contact N. Schutter (natasja.schutter@arkinouderen.nl)

Belangenverstrengeling

Belangenconflict en financiële ondersteuning: geen gemeld.