Dames en Heren,
In het seizoen 2016-2017 was er in Nederland een griepepidemie die 15 weken duurde.1 Naar schatting 500.000 Nederlanders werden ziek van wie minstens 6500 patiënten werden opgenomen in het ziekenhuis met influenza-gerelateerde symptomen. In deze klinische les laten wij zien dat influenza gepaard kan gaan met indrukwekkende neurologische symptomen.
Neurologische klachten bij influenza zijn zeldzaam en worden vaak niet onderkend als een complicatie van influenza.2,3 De eerste beschrijvingen van neurologische symptomen door influenza – encephalitis lethargica – dateren van na de Spaanse griep in 1918-1919.4 Later werden ook andere neurologische symptomen beschreven, vooral bij kinderen, bij wie het meestal convulsies of encefalopathie betrof.4 Wij laten aan de hand van 3 patiënten zien dat influenza zich kan voordoen met een atypisch beeld en indrukwekkende neurologische symptomen.
Patiënt A, een 73-jarige vrouw met in de voorgeschiedenis een bipolaire stoornis waarvoor zij lithium gebruikte, kwam op de Spoedeisende Hulp met koorts, hoesten en progressieve verwardheid sinds enkele dagen. Bij lichamelijk onderzoek zagen wij een matig zieke vrouw met sensorische afasie en koorts. Het lichamelijk onderzoek bracht verder geen afwijkingen aan het licht.
Het laboratoriumonderzoek liet verhoogde inflammatieparameters zien (tabel), en op de röntgenfoto van de thorax was een…
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
Etiologische relatie tussen EL en influenza onwaarschijnlijk
De auteurs suggereren een etiologische relatie tussen encefalitis lethargica (EL) en influenza, waar zij schrijven: “De eerste beschrijvingen van neurologische symptomen door influenza – encefalitis lethargica – dateren van na de Spaanse griep in 1918-1919”. In de loop der jaren zijn er steeds meer aanwijzingen gekomen dat het om twee verschillende ziektebeelden gaat.
De EL epidemie, waarvan de eerste gevallen werden beschreven door Constantin von Economo in 1917, hield vele jaren aan en heeft naar schatting mondiaal 500.000 dodelijke slachtoffers gehad. Vele overlevenden hielden post-encefalitische verschijnselen, waarvan het post-encefalitisch parkinsonisme (PEP) het meest voorkwam. In de jaren 1970 kreeg PEP meer bekendheid door het boek van Oliver Sachs: Awakenings (1973; verfilmd in 1990 met hoofdrollen voor Robert de Niro en Robin Williams). Er zijn sinds Von Economo vele hypothesen geopperd over de oorsprong van EL, waaronder influenza. Von Economo wees deze etiologie af en nadien is een relatie alleen gesuggereerd, maar nooit bewezen. Het aantal argumenten tegen een relatie is in de loop der jaren alleen maar groter geworden.1,2,3 In de boeken van Joel Vilensky4 en Paul Foley5 (met 1082 pagina’s over EL!) worden alle argumenten beschreven. Beide auteurs concluderen dat een relatie onwaarschijnlijk is, maar zolang de echte oorzaak niet gevonden wordt, is deze niet uitgesloten.
Literatuur:
[1] Foley PB. Encephalitis lethargia and influenza. I. The role of the influenza virus in the influenza pandemic of 1918/1919. J Neural Transm 2009;116:143–150.
2 Foley PB. Encephalitis lethargica and the influenza virus. II. The influenza pandemic of 1918/19 and encephalitis lethargica: epidemiology and symptoms. J Neural Transm 2009;116:1285–1308.
3 Foley PB. Encephalitis lethargica and the influenza virus. III. The influenza pandemic of 1918/19 and encephalitis lethargica: neuropathology and discussion. J Neural Transm 2009;116:1309–1321.
4 Vilensky JA. Encephalitis Lethargica: During and After the Epidemic. New York: Oxford University Press; 2011.
5 Foley PB. Encephalitis Lethargica. The mind and brain virus. New York, Springer, 2018.
Dr. P.J. Koehler, neuroloog, UMC Maastricht