Communiceren met patiënten met SOLK

Het artikel van van der Horst en Olde Hartman over patiënten met SOLK heb ik met zeer veel waardering gelezen, evenals de reactie van Glas en Thijs vanuit de interne geneeskunde. Het bevat veel direct bruikbare handvatten voor de communicatie met patiënten met SOLK. Heel herkenbaar zijn de frustratie en de gevoelens van onmacht die ik ook ervaar als huisarts, waardoor ik zelfs overbelast zou kunnen raken of op z’n minst minder plezier in mijn werk zou kunnen hebben. Als huisarts heb ik ervaren dat het stellen van de volgende specifieke 'Vraag' aan de patiënt mij heel goed hierbij kan helpen: “Wat is het meest indrukwekkende dat u ooit heeft meegemaakt?”.  

Bijna altijd komt er een verrassend antwoord op deze vraag. Bijvoorbeeld: gepest op school, een oorlogstrauma of het overlijden van een dierbare. Het gevolg voor mij als huisarts is dat ik mij niet meer zo snel erger, maar juist bewondering krijg voor de patiënt omdat deze het, gezien wat ze meegemaakt heeft, eigenlijk best goed doet. In feite valt deze Vraag aan de patiënt daardoor ook onder 'Zelfzorg' voor de arts. Het kost de arts minder energie om met de patiënt om te gaan. Ik ben het ook eens met van der Horst en Olde Hartman: het 'werkt' vaak niet om deze informatie te gebruiken om de klachten psychisch te duiden. Als de patiënt er naar vraagt, zeg ik dat ik patiënten ken die wel een verband zien tussen wat ze meegemaakt hebben en hun huidige klachten, maar of dat bij u ook zo is weet ik niet. Hoe is dat bij u?

Het is heel belangrijk dat ‘De Vraag” goed ingeleid wordt. Bijvoorbeeld: "Ik stel deze vraag om meer over uw levensverhaal aan de weet te komen”. Ook bij een kennismaking stel ik "De vraag” en leg ik uit dat ik hem altijd stel bij een kennismakingsgesprek. Opmerkelijk hierbij is dat patiënten minder goed weten wat ze moeten antwoorden als je vraagt: "Heeft u iets indrukwekkends meegemaakt?". Dan krijg ik vaak geen duidelijk antwoord. Terwijl ik op de vraag: "Wat is het meest schokkende of indrukwekkende dat u ooit heeft meegemaakt” bijna altijd direct een antwoord volgt.

In de huisartsenpraktijk gebruiken de huisartsen in opleiding en ikzelf ‘De Vraag” bij patiënten met SOLK, maar ook als je merkt dat je je makkelijk ergert aan een patiënt of bij een patiënt met ingewikkelde leefstijlproblematiek. Bijvoorbeeld: "Dokter ik heb steeds eetbuien als ik stress heb en ik heb alles al geprobeerd". Als zij vervolgens antwoordt dat ze mishandeld is door haar vader, zal ik meer begrip voor haar kunnen opbrengen dan wanneer ik dit niet had geweten.

Mijn echtgenote ziet als internist ook vaak patiënten met SOLK en lastige leefstijlproblematiek. Zij stelt 'De Vraag'ook aan haar patiënten. Hierdoor heeft ze niet alleen meer voldoening van het contact met de patiënt en begrijpt ze het verhaal van de patiënt beter. Het komt ook regelmatig voor dat ze de huisarts belt naar aanleiding van de problematiek van de patiënt en dat de huisarts vertelt dat zij niet op de hoogte was van de schokkende gebeurtenissen. Het blijkt voor een huisarts niet altijd makkelijk om deze vraag te stellen als je iemand al jaren kent.

Samenvattend: een arts kan beter voor haar ingewikkelde patiënten zorgen als zij ook goed voor zichzelf zorgt.

Karel Bos, huisarts te Amersfoort