De placebo-effecten van goede communicatie

Good communication is important for patients and can elicit placebo effects: true psychobiological effects not attributable to the medical-technical intervention.
It is, however, often unclear which communication behaviours influence specific patient outcomes.
In this article we present insights into the potential effect of specific communication, via specific mechanisms, on specific patient outcomes, including patients’ perception of pain.
A recent systematic review and additional literature demonstrate that (a) manipulating patients’ expectations, (b) demonstrating empathy, and (c) providing procedural information, might influence patient outcomes.
These placebo effects probably occur via (a) neurobiological responses comparable to the effects of pain medication, (b) reduction of anxiety and stress, and (c) increased feelings of self-efficacy (feelings of control and knowing what is going to happen).
More research is needed into the effects of specific communication, including, for example, in the clinical setting, and into possible harmful effects.

Conflict of interest and financial support: this article was written as part of the programme for the Spinoza Prize, awarded to J. M. Bensing by the NWO (Netherlands Organisation for Scientific Research).

Samenvatting

Goede communicatie is belangrijk voor patiënten en kan leiden tot placebo-effecten. Dit zijn echte psychobiologische effecten die niet veroorzaakt worden door een medisch-technische interventie.
Toch is vaak onduidelijk welke communicatieve gedragingen invloed hebben op specifieke uitkomsten bij patiënten.
In dit artikel bieden wij inzicht in het mogelijke effect van specifieke communicatie, via specifieke mechanismen, op onder meer de pijnbeleving van patiënten.
Uit een recente systematische review en aanvullende literatuur blijkt dat de volgende gedragingen de uitkomsten bij patiënten mogelijk beïnvloeden: (a) het manipuleren van verwachtingen, (b) het uiten van empathie, en (c) het geven van procedurele informatie.
De placebo-effecten treden waarschijnlijk op via: (a) neurobiologische reacties die vergelijkbaar zijn met het effect van pijnmedicatie, (b) angst- en stressreductie, en (c) vergroting van het gevoel van controle en van vertrouwen in wat er gaat komen (‘self-efficacy’).
Er is meer onderzoek nodig naar de effecten van specifieke communicatie, onder andere in de klinische praktijk, inclusief de mogelijke schadelijke effecten.

Artikelinformatie

Aanvaard op

18 mei 2016

27 juli 2016

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2016;160:D251

Vakgebied

Anesthesiologie en pijn

Auteursinformatie

NIVEL, afd. Communicatie in de Gezondheidszorg, Utrecht.

Dr. L.M. van Vliet, prof.dr. S. van Dulmen (tevens: Radboudumc, afd. Eerstelijnsgeneeskunde, Nijmegen; en University College of Southeast Norway, Faculty of Health Sciences, Drammen, Noorwegen) en prof.dr. J.M. Bensing, (tevens: Universiteit Utrecht, afd. Klinische en Gezondheidspsychologie), psychologen; dr. P. Mistiaen, verpleegkundig onderzoeker.

Contact dr. L.M. van Vliet (l.vanvliet@nivel.nl)

Belangenverstrengeling

Belangenconflict en financiële ondersteuning voor dit artikel: dit artikel is tot stand gekomen binnen het Spinoza-programma van prof.dr. J.M. Bensing, dat haar werd toegekend door de NWO.

Verantwoording

Joost Visser, journalist, gaf redactioneel commentaar op een eerdere versie van dit manuscript.