Een kleuter met een zwelling aan zijn penis

Casus

Wij zagen op de polikliniek Kindergeneeskunde een 4-jarige jongen vanwege een zwelling aan zijn penis. Zijn ouders hadden bemerkt dat hij de afgelopen maand frequent aan zijn penis zat. Hij leek er jeuk en pijn aan te hebben. Bij lichamelijk onderzoek zagen wij een niet-zieke jongen met op de schacht van zijn penis een beweeglijke, glad begrensde, subcutane zwelling van 0,8 x 1,5 cm die iets witgelig doorschemerde (figuur). Hierop stelden we de diagnose ‘smegmaretentiecyste’. Behandeling was niet nodig. De voorhuid is bij de meeste pasgeborenen nog vastgegroeid aan de glans penis. Na verloop van tijd begint keratinisatie van het epitheel van de glans penis, waardoor de voorhuid langzaam loskomt. Bij dit proces wordt een ophoping van huidsmeer en dode huidcellen (smegma) gevormd. De vorming van smegma is een onderdeel van de gezonde ontwikkeling. Een grotere ophoping van smegma kan imponeren als een subcutane zwelling die doorschemert door de penishuid; deze zwelling heet een smegmaretentiecyste. De cyste zal zich vanzelf ontlasten als het separatieproces voortzet. Patiënten met een smegmaretentiecyste hoeven niet behandeld te worden. Bij jonge kinderen is smegma in een afgesloten holte in principe steriel. Slechts bij een enkele patiënt zal het smegma gaan ontsteken, wat kan leiden tot een balanopostitis. Hierbij zal geïnfecteerd smegma ontlast worden en kan ook roodheid en zwelling van de voorhuid en strangurie optreden.

Diagnose

Smegmaretentiecyste.