Lipidenwaarden hoeven niet nuchter bepaald te worden

Deze samenvatting van het artikel van vDieren in Diabetologica sluit goed aan bij eerdere gegevens over minimaal effect van een vetarme maaltijd op de spiegels van triglyceriden en cholesterol.  Niet alleen Ferreira (Circulation 2004) maar ook Bladbjerg ( Arterioscler. Thromb. Vasc. Biol. 2000;20;2494) en Nestel (J Am Coll Cardiology  Vol. 37, No. 7, 2001) vonden dat een vetarme maaltijd nauwelijk effect had. Wel een significante stijging werd gezien bij maaltijden met  50 g vet.

Enkele jaren geleden heb ik dit onder de aandacht gebracht van de opstellers van NHG-standaarden, die voor de evaluatie van een cardiovasculair risicoprofiel stelden dat bloedafname persé nuchter moest gebeuren. Een maaltijd zou volgens de NHG-standaard opstellers wel significant effect hebben, dan wel dat het tegendeel onvoldoende bewezen was. Waarschijnlijk is deze voorzichtige maar ongefundeerde houding gebaseerd op onderzoeken, waarbij alleen gekeken is naar verloop van de lipiden spiegel na een zware vetrijke maaltijd.

Jos Wielders, klinisch chemicus, Meander Medisch Centrum

De titel ‘Lipidenwaarden hoeven niet nuchter bepaald te worden’ kan aanleiding geven tot verwarring en fouten, en dit zeker in Vlaanderen (België).

Vanuit theoretisch oogpunt kan deze bewering worden verdedigd, maar vanuit praktische overwegingen zijn er meerdere relevante argumenten aanwezig om de bloedafname voor de lipidenbepaling altijd nuchter uit te voeren.

1. Wanneer men over lipidenwaarden spreekt bedoelt men de bloedspiegels van: (totaal) cholesterol, HDL-cholesterol, LDL-cholesterol en soms de triglyceriden.  Voor de bepaling van de triglyceriden blijft de nuchtere afname de standaard gezien kort na de maaltijd chylomicronen zorgen voor een snelle en significante stijging van de triglyceriden.

2. In de huidige (routine) laboratoria wordt de LDL-cholesterol bepaald op 2 totaal verschillende manieren.  Of hij wordt effectief gemeten (enzymatische methodes) of hij wordt berekend vanuit de (totaal) cholesterol, HDL-cholesterol en de triglyceriden (formule van Friedewald : Friedewald WT, Levy RI, Fredrickson DS. Estimation of the concentration of low-density lipoprotein cholesterol in plasma, without use of the preparative ultracentrifuge. Clin Chem 1972;18:499-502).  

De berekende methode maakt gebruik van de waarde van de (nuchtere) triglyceriden.

3. In België wordt men als laboratorium financieel gepenaliseerd wanneer men de bepaling van HDL-cholesterol samen met de LDL-cholesterol uitvoert.  Slechts één van beiden wordt in dit geval door de overheid (RIZIV) terugbetaald. Dit heeft voor gevolg dat in de praktijk (quasi) alle laboratoria in België de LDL-cholesterol berekenen en niet meer meten.

Ik zou willen concluderen met de stelling dat bepaling van lipidenwaarden op een niet nuchter staal onnodige problemen kan genereren.

Philippe Cuigniez, Laboratorium Medilab (Gent)