OPEN ACCESS

Onlangs konden wij er in de krant weer over lezen: wetenschappers zouden de resultaten van hun onderzoek onmiddellijk vrij toegankelijk moeten maken door publicatie op een website. De gedachte hierachter is dat het publiek vrij snel op de hoogte dient te worden gebracht van de laatste ontwikkelingen op wetenschappelijk gebied. Immers, veel zo niet bijna alle wetenschappelijk onderzoek wordt direct of indirect gefinancierd met maatschappelijk kapitaal. Daarbij doet het er niet eens zoveel toe of dit belastinggeld is dat via de eerste of tweede geldstroom wordt ingezet of geld dat via charitatieve instellingen ter beschikking komt. Op zich is dit een mooie gedachte maar wel wat te simplistisch. Om het kaf van het koren te scheiden, blijft er namelijk nog steeds ‘peer review’ nodig en alleen al daardoor zullen niet alle gegevens snel tot het publiek doordringen. Het succes van tijdschriften zoals PLoS Medicine berust dan ook niet alleen op het vrij toegankelijk zijn van de artikelen maar ook op het feit dat de artikelen geacht worden betrouwbare informatie te geven omdat de manuscripten op dezelfde manier tegen het licht zijn gehouden als die welke in de ‘gewone’ tijdschriften verschijnen. Het principe van open access lost dan ook het probleem van publicatiebias niet op omdat er geen fundamenteel verschil bestaat tussen traditioneel publiceren en publiceren in een open access-omgeving. Het betekent ook niet dat alle artikelen of databanken per definitie gratis geraadpleegd kunnen worden, alhoewel de kosten in het algemeen wel laag zullen zijn. Voor de meeste medisch-wetenschappelijke tijdschriften geldt nog steeds dat een abonnement nodig is om bij de gepubliceerde informatie te kunnen komen en dat is ook het geval bij het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Hoewel de redactie het principe van open access ondersteunt, meent zij dat daarvoor op dit moment de tijd nog niet rijp genoeg is. Om de Nederlandse arts toch tijdig op de hoogte te kunnen stellen van het resultaat van voor de praktijk relevant onderzoek dat gefinancierd is met belastinggeld, zullen wij meer nog dan in het verleden dubbelpublicaties opnemen van in de buitenlandse literatuur verschenen artikelen. Daarbij zullen wij er ook zoveel mogelijk naar streven om juist die artikelen vrij toegankelijk te maken.