Worstelen met vaccinbijwerkingen

Vanaf het moment dat covidvaccins geïntroduceerd werden, hebben we er regelmatig aandacht aan besteed. Het is geen sinecure om dat gebalanceerd te doen. Het aantal vaccinexperts in Nederland is bijkans nog groter dan het aantal voetbalcoaches wanneer het Nederlands elftal speelt, en velen van hen – zowel zorgprofessionals als leken – sturen stukjes in.

Het NTvG wil een spreekbuis zijn van mensen met serieuze meningen, ook al zijn die controversieel, én een beetje wegblijven uit de onderbuik. Zo publiceerden we wel een artikel van het kritische Artsen Covid Collectief (D6200), maar weigerden we menig stuk dat louter fulmineerde of totaal onwetenschappelijke argumenten bevatte.

‘Hoeveel aandacht voor bijwerkingen is nou goed?’

Ook over bijwerkingen van coronavaccins willen we goed rapporteren. Alleen: wat dan ‘goed’ is, vind ik persoonlijk een lastige vraag. Er zijn best veel heel erg zeldzame bijwerkingen van vaccins en als er tientallen miljoenen van worden toegediend, stromen de casusbeschrijvingen bij ons binnen. Aan de ene kant wil je die publiceren. Een lezer zou ze immers ook kunnen tegenkomen. Bovendien wil je publieke informatie wetenschappelijk duiden en vooral niet de indruk wekken iets onder de pet te houden. In dit nummer staat dus zo’n casusbeschrijving (D6665).

Aan de andere kant krijg je daardoor wel ongelijkheid van impact. Daar zit een numerieke en een psychologische kant aan. Ten eerste beschrijven we de resultaten van vaccineffectiviteitsonderzoeken bij tienduizenden mensen in één klein artikeltje, terwijl we het afgelopen jaar in elk nummer wel 1 of 2 uitvoerige casusbeschrijvingen van soms heftige bijwerkingen konden plaatsen. Je kunt dan nog zo benadrukken dat bijwerkingen veel zeldzamer zijn dan gunstige effecten, de hoeveelheid tekst die je erover publiceert schuurt daar dan toch mee.

Belangrijker is een verschil in psychologische impact: concreet veroorzaakt leed doet ons veel meer dan abstract bespaard leed, ook als dat laatste veel omvangrijker is. We kunnen droevige casuïstiek van ernstige vaccinbijwerkingen publiceren, maar geen meeslepende beschrijvingen van mensen die dankzij vaccinatie níet op de IC kwamen, longschade opliepen of overleden. Het veroorzaakte leed heeft een gezicht, het voorkómen leed niet.

Waar ik zelf mee worstel, is of dit soort overwegingen nou moet meetellen bij wat we publiceren. Het voelt een beetje als manipuleren om manipulatie te voorkómen. Binnen de hoofdredactie hebben we hier nooit een ‘protocol’ voor opgesteld. Ik denk dat dat maar goed is ook. Voor dingen die je eigenlijk niet goed kúnt doen, moet je geen afspraken in steen houwen, maar kun je beter het gemiddelde van wat goed voelt nemen. Toch die onderbuik…