Soms gaat het fout

Voor u ligt het Kerstnummer over het tuchtrecht. Het debat over dit onderwerp is net zo’n terugkerend fenomeen als Kerstmis zelf.

De redactie heeft gekozen voor de titel ‘Gevangen tussen zorg en recht’. Een titel waarbij iedereen zich wel wat kan voorstellen na bijvoorbeeld het lezen van het artikel over contra-intuïtieve uitspraken (D6545). In de voorbeelden die de auteurs geven, zaten meerdere zorgverleners behoorlijk klem tussen zorg en recht.

In ons land beogen we met het tuchtrecht de kwaliteit van de gezondheidszorg te verhogen. Deels door het publiek te beschermen tegen ongeschikte zorgverleners – denk aan fraudeurs en artsen die grensoverschrijdend gedrag vertonen. Maar kan het tuchtrecht zijn doelstelling ook bereiken door op te treden tegen ondermaats presterende artsen? Zo ja, wat is ondermaats presteren? Artsen zijn mensen, en mensen maken fouten. Is het zinnig om aan de hand van één casus te concluderen dat iemand ondermaats presteert? Vooral omdat er meestal is gehandeld zoals u en ik elke dag wel eens handelen. Moet Messi zich voor de tuchtrechter verantwoorden voor een gemiste penalty?

‘Meestal is er gehandeld zoals u en ik elke dag weleens handelen’

De zorg is complex en als er iets mis gaat, heeft dat vele oorzaken. Die zie je pas als je ze doorhebt. Daarom moet elke gebeurtenis met een dramatische afloop onderzocht worden met betrokkenheid van de patiënt (of nabestaande). Er mag niet na een vluchtige beoordeling besloten worden dat het slechts een complicatie betreft, onder het mom van ‘fout gegaan, maar niet fout gedaan’ (D6528). Voorbeelden van gevallen waarin te snel deze conclusie werd getrokken, zijn er helaas genoeg – zie de verhalen van de Britse piloot Martin Bromiley, wiens vrouw niet meer ontwaakte na ‘een routine-ingreep’; van Adrienne Cullen, die eind 2018 overleed aan kanker doordat het UMC Utrecht labuitslagen was kwijtgeraakt; en van de jonge hockeyspeler die eind 2014 overleed in Tergooi na een gebrekkige overdracht. Na grondig onderzoek blijkt vaak: Weinig is wat het lijkt! Als je hiervan wilt leren, moet je een open houding hebben en onzekerheid accepteren.

Gelukkig gaat het vrijwel altijd goed. We werken en zorgen dagelijks met de beste bedoelingen, waarbij we ons er zelden van bewust zijn dat we gevangen kunnen zitten tussen zorg en recht. Tot het moment dat de envelop met de tuchtklacht op de mat valt. Die betreft meestal een alledaags gebeuren met onverwachts een slechte uitkomst. Het gaat dan, zoals de Vlaamse schrijver Dimitri Verhulst het zo mooi noemde, over ‘de helaasheid der dingen’.