Festina lente

Op de eerste lentedag eind februari kijk ik tijdens een dienst in een warm, klein huisje waar de tijd al lang heeft stil gestaan, naar een lange medicatielijst. Dipiperon, nitrazepam, temazepam, diazepam en tramadol. Beetje veel lijkt me op het eerste gezicht. De 89-jarige mevrouw is in de war als ik haar in bed aantref. Als hij zijn gehoorapparaat gevonden heeft, reageert haar echtgenoot laconiek. ‘Die temazepam, die slikt ze niet, hoor. Die spaar ik voor als ze er niet meer is. Dan hoeft het van mij ook niet meer. We hebben een prachtig leven gehad. Ik heb al een hele doos. Kost me wel elke keer 50 euro.’ ‘Maar met alleen maar die pillen gaat het niet lukken’, opper ik voorzichtig. ‘Hij denkt dat hij het na het slikken van die pillen met een plastic zak wel kan afmaken’, vult zijn dochter aan. Ze vindt het overduidelijk een akelig idee. Een weekje na de commotie over de ‘huppakee’ van mevrouw Goudriaan op de tv, val ik voor een halfuurtje midden in het einde van het leven van een kwetsbaar oud en nog verliefd stel. Ik ben passant, houd ik mezelf voor. Ik hoef het nu niet op te lossen. De pillen kan ik wel saneren en misschien knapt ze dan weer heel even op. Lang zal dat niet zijn. En dan?

Een half uurtje eerder was ik bij een nog oudere en nog verwardere dame in een verzorgingshuis. De eerdere behandeling voor haar urineweginfectie lijkt niet aan te slaan. Urosepsis? Andere antibiotica of alleen het delier bestrijden? Na overleg met haar zoon doe ik toch maar allebei. ‘Eten en drinken is geheel niet meer belangrijk’, zeg ik nog.

Hoe maakbaar is doodgaan? Langzaam verwijdt de kloof tussen artsen en patiënten, of in ieder geval de kloof tussen artsen en ‘de bevolking’, want echte patiënten zijn nogal eens wispelturiger dan gezonde stukjesschrijvers, twitteraars en beleidsmakers. De echte zorg voor ons dokters is niet dat we niet weten hoe we goede palliatieve zorg moeten verlenen. De echte zorg zijn de verwachtingen. De verwachting dat je alles in de hand kunt houden, dat leven planbaar is en dat een ‘goede dood’ mét actief handelen van de dokter gepaard gaat. Daar denken artsen en niet-artsen duidelijk anders over. Mensen kunnen ook gewoon zelf stoppen met eten en drinken. Dat is over het algemeen geen vreselijk lijden, zoals Eva Bolt en collega’s in hun onderzoek laten zien (D84). Of we die boodschap in het huidige klimaat kunnen verkopen? Ik weet het niet. Vanmiddag ben ik die discussie tweemaal uit de weg gegaan.

Op weg naar een dorpje verderop vliegen honderden kievieten zonder haast over de weilanden. Het is lente.