Iris Sommer is hoogleraar psychiatrie bij het UMC Utrecht. Zij is hoofd van de polikliniek Stemmen en doet onderzoek naar psychotische stoornissen. Ze is lid van De Jonge Akademie, onderdeel van de KNAW, en voorzitter van de Wetenschapscommissie van de Vereniging voor Psychiatrie (i.sommer@umcutrecht.nl).
Op de fiets op weg naar mijn werk luisterde ik naar de podcast van De kennis van nu. Altijd leuk om het aangename met het aangename te combineren. Het onderwerp was ‘mindfulness’ en de effectiviteit van deze populaire techniek voor verschillende indicaties, waaronder depressie. Ik hoorde mijn collega zeggen dat het zeker zo effectief is als het gebruik van antidepressiva. Op slag kon ik niet meer ‘mindful’ genieten van de mooie fietstocht, maar trapte ik verbeten door naar de hogere versnelling. Dit was weer een typische illustratie van de verwarring tussen effectiviteit en éffectiviteit.
Hoop en zingeving zijn essentiële…
Artikelinformatie
Onderwerp
In haar column van 16 juli jl. trekt Iris Sommer van leer tegen haar collega die in "De Kennis van nu" gezegd had dat mindfulness zeker zo effectief was als het gebruik van antidepressiva. Haars inziens een “oneerlijke” vergelijking aangezien mindfulness niet vergeleken zou worden met actieve controlecondities en antidepressiva wel. Ze liet haar verbetenheid hierover op slag haar mooie fietstocht verpesten.
Aangezien ik vermoed dat ondergetekende de collega in kwestie was, kan ik het niet nalaten hierbij kond te doen van de evidentie waarop mijn bewering in "De kennis van nu" gestoeld was. Hoewel ik het met collega Sommer eens ben dat het aantal studies waarbij mindfulness wordt vergeleken met een actieve controleconditie nog bescheiden is, is dit gelukkig wel groeiende. In de laatste meta-analyse over het effect van mindfulness waren 209 studies opgenomen met in totaal meer dan 12.000 deelnemers (Khoury et al., 2013). Hiervan hadden 68 onderzoeken een actieve controleconditie. Uit deze studies bleek mindfulness significant meer effect te hebben dan de actieve controlecondities tezamen (effectgrootte=0.33) en niet te verschillen van cognitieve gedragstherapie (effectgrootte=-0.07) of medicatie (effectgrootte=0.13).
We hebben onlangs in dit tijdschrift in de rubriek "In het Kort" onder de titel "Mindfulness even preventief als antidepressiva" (Huijbers & Speckens, 2015) ook een bijdrage geleverd over de studie van Willem Kuyken en zijn collega’s (2015) naar de vergelijking van mindfulness en antidepressiva die recent in de Lancet werd gepubliceerd. Uit dit onderzoek bij 424 patiënten met recidiverende depressie bleek dat het terugval percentage bij mensen die mindfulness kregen en hun antidepressiva afbouwden niet onderdeed voor dat bij mensen die hun medicatie bleven gebruiken (hazard ratio 0.89, 95% CI 0.67- 1.18).
Ik hoop hiermee een meer feitelijke bijdrage aan deze discussie te hebben geleverd dan collega Sommer en ben natuurlijk graag bereid onder het genot van een goed glas wijn met haar verder te praten over de raakvlakken tussen mindfulness en tangodansen.
Literatuur
Huijbers MJ, Speckens AEM (2015). Mindfulness even preventief als antidepressiva. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 159, A9207.
Khoury B, Lecomte T, Fortin G, Masse M, Therien P, Bouchard V et al. (2013). Mindfulness-based therapy: a comprehensive meta-analysis. Clinical Psychology Review, 33(6), 763-71.
Kuyken W, Hayes R, Barrett B, Byng R, Dalgleish T, Kessler D, et al. Effectiveness and cost-effectiveness of mindfulness-based cognitive therapy compared with maintenance antidepressant treatment in the prevention of depressive relapse or recurrence (PREVENT): a randomised controlled trial. Lancet, 20 april 2015 (epub). doi:10.1016/S0140-6736(14)62222-4.