Leven en lot

‘Een van de laatste grote inzichten is dat het leven niet zal zijn wat je gedroomd hebt’, schreef James Salter in zijn prachtige roman Lichtjaren uit 1975 waarin een ogenschijnlijk aanvankelijk gelukkig gezin compleet desintegreert. Als je doodgaan ziet als een slechte uitkomst, loopt het met iedereen slecht af. Je leven en dood lopen altijd anders dan je droomt. De vraag is natuurlijk waar je aan dood wilt gaan - alsof je daar zelf een keuze in hebt -. Elke dokter levert ‘strijd’ tegen doodgaan. ‘Als ze maar niet aan mijn aandoening doodgaan’, lijken die dokters wel te denken. Of het nu om prostaatkankerscreening of pneumokokkenvaccinaties gaat, in alle discussies gaat het altijd maar over vermeden sterfte aan die ene aandoening. Ook in het commentaar (A8677) en de klinische les (A8811) van deze week over prostaatkanker gaat het om vermeden prostaatkankersterfte. Bij prostaatkanker doen we nog vaak veel te veel en we ontdoen sinds kort ook uw darmen van elke binnenwaartse ongerechtigheid. Natuurlijk, natuurlijk wil je als dokter bij jonge patiënten leven en kwaliteit van leven toevoegen, maar waarom kiezen we dan toch telkens voor dit soort strategieën en laten we bijvoorbeeld wel toe dat kinderen gaan roken? Of het nu darmkanker-, prostaat- of hartdokters zijn, allemaal willen ze sterfte hun vak uit hebben. Ik begrijp dat wel, maar vind het zelf een beetje kortzichtig. Alsof het leven uit enkele aandoeningen bestaat en je niet ergens aan dood gaat. Alsof de lengte van een leven ook maar iets zegt over de beleefde kwaliteit. Als multidisciplinaire dokters moeten we maar eens over het hekje van onze eigen ‘vaksterftestatistiek’ kijken. Een bredere discussie over aan welke preventie we nu echt aandacht moeten besteden, wat we met de totale sterfte willen en hoeveel euro’s we daarvoor over hebben, is broodnodig. Met public health-maatregelen tegen stoppen met roken en individuele hulp met stoppen met roken voegen we vast meer kwaliteit van leven en leven toe dan met ziektespecifiek gerommel. Maar, ik nodig u van harte uit om het daarmee oneens te zijn.

Als u intussen toch dood wilt gaan, wilt u dat dan alstublieft bij de huisarts of in het verpleeghuis doen? Beter voor de sterftestatistiek van uw ziekenhuis. Bovendien kun je zelfs tijdens een IC-verblijf toch thuis overlijden (A8711). Dat ook dit weer in een protocol vastgelegd moet worden, is trouwens iets dat ik niet begrijp. Het leven verloopt niet zoals je zelf droomt, maar ook zeker niet zoals dokters en laat staan protocollen- en beleidsmakers dromen.

PS Leven & Lot is een roman van Vasili Grossman, ook aanbevolen.