Valt het doek voor dubbele RAAS-remming?

Recently, the VA NEPHRON-D study was stopped early due to insignificant effects and increased adverse events. This was the last in a series of trials on the value of dual versus single blockade of the renin-angiotensin-aldosterone system in patients at risk for renal or cardiovascular complications. From these studies, the picture has emerged that dual blockade is hardly effective and increases the risk of hyperkalaemia and renal failure. Background use of beta blockers - little recognised indirect renin inhibitors - may play a role in the detrimental effects of dual blockade. Aldosterone antagonists in combination with one of the RAAS inhibitors may confer some benefit, but have not been studied sufficiently. For now, combining ACE inhibitors, angiotensin receptor blockers and aliskiren is to be discouraged.

Conflict of interest and financial support: none declared.

The great tragedy of science – the slaying of a beautiful hypothesis by an ugly fact

Thomas Huxley

Het leek zo’n mooi idee: rem het renine-angiotensine-aldosteronsysteem (RAAS) op 2 plaatsen en de ‘bad guy’ van het systeem, angiotensine II, wordt volledig aan banden gelegd wat betreft zijn nadelige effecten. Er worden nogal wat negatieve effecten aan angiotensine II toegeschreven: hypertensie, proteïnurie, nier- en hartfalen, myocardinfarct, beroerte…. Er was ook noodzaak om dit idee te exploreren door de waarneming dat de eerste RAAS-remmers, de ACE-remmers, de vorming van angiotensine II niet volledig blokkeerden. Bij chronisch gebruik van ACE-remmers wordt de concentratie van angiotensine II maar nauwelijks onderdrukt door tegenregulatie met een sterke stijging van de reninewaarde tot gevolg. Verdere bloeddrukverlaging kon weliswaar door dosisophoging worden bewerkstelligd,1 maar de RAAS-cascade kent nog meer stappen dan de vorming van angiotensine II uit angiotensine I door ACE. De vorming van angiotensine I door…