Onafhankelijk, multidisciplinair en betrouwbaar

Secundaire preventie met clopidogrel na TIA of herseninfarct

Klinische praktijk
S.M. (Yvonne) Zuurbier
Sarah E. Vermeer
Pieter H.E. Hilkens
Ale Algra
Yvo B.W.E.M. Roos
Citeer dit artikel als
Ned Tijdschr Geneeskd. 2013;157:A5836
Abstract
Abstract
Sluiten
Secondary prevention with clopidogrel after TIA or stroke

Conflict of interest and financial support: disclosure forms provided by the authors are available along with the full text of this article at www.ntvg.nl, search for A5836; click on ‘Belangenverstrengeling’ (‘Conflict of interest’). Financial support for this article: S.M. Zuurbier has received financial support in the form of a subsidy from the Netherlands Heart Foundation. A. Algra has received several grants for cerebrovascular research from the Netherlands Heart Foundation, Netherlands Brain Foundation, Dutch Thrombosis Foundation, the Netherlands Organisation for Scientific Research (NWO) and the Netherlands Organisation for Health Research and Development (ZonMw); he has received speaker fees for participation in international advisory board meetings from Boehringer Ingelheim; and he has received a fee for participation in an expert meeting from Sanofi.

  • In patients with TIA or stroke of arterial origin various antiplatelet agents, or combinations of these, have been found to be effective to reduce the risk of new vascular complications.

  • International guidelines currently recommend three treatment strategies with antiplatelet agents after TIA or stroke: acetylsalicylic acid in combination with dipyridamole, clopidogrel monotherapy, or alternatively acetylsalicylic acid monotherapy.

  • In the Netherlands, current standard antiplatelet therapy after a TIA or stroke is a combination of acetylsalicylic acid and dipyridamole.

  • Clopidogrel monotherapy is probably equally as effective as the combination of acetylsalicylic acid and dipyridamole.

  • Clopidogrel monotherapy is easier to use, has fewer side effects and has recently become cheaper than the combination of acetylsalicylic acid and dipyridamole.

  • For secondary prevention in the Netherlands we advise following the international guidelines on thromboprophylaxis after TIA or stroke. Clopidogrel could be considered as an alternative treatment to the combination of acetylsalicylic acid and dipyridamole.

Samenvatting

  • Bij patiënten met een TIA of herseninfarct van arteriële oorsprong zijn verschillende trombocytenaggregatieremmers of combinaties daarvan bewezen effectief bij het reduceren van het risico op nieuwe vasculaire complicaties.

  • In internationale richtlijnen worden momenteel 3 mogelijke behandelingen met trombocytenaggregatieremmers na een TIA of herseninfarct geadviseerd: acetylsalicylzuur in combinatie met dipyridamol, monotherapie met clopidogrel, of eventueel monotherapie met acetylsalicylzuur.

  • De trombocytenaggregatieremmers die momenteel in Nederland standaard worden voorgeschreven na een TIA of herseninfarct zijn acetylsalicylzuur in combinatie met dipyridamol.

  • Clopidogrelmonotherapie is waarschijnlijk even effectief als acetylsalicylzuur in combinatie met dipyridamol.

  • Clopidogrelmonotherapie is eenvoudiger in gebruik, geeft minder vaak bijwerkingen en is recent goedkoper geworden dan acetylsalicylzuur in combinatie met dipyridamol.

  • In Nederland adviseren wij als secundaire preventie na een TIA of herseninfarct de internationale richtlijnen te volgen. Clopidogrel kan overwogen worden als alternatief voor acetylsalicylzuur in combinatie met dipyridamol.

Artikelinformatie

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2013;157:A5836
Vakgebied
Zenuwstelsel
Huisartsgeneeskunde
Hart en vaten
Auteursinformatie

*Namens de Nederlandse Neurovasculaire Werkgroep van de Nederlandse Vereniging voor Neurologie.

Academisch Medisch Centrum, afd. Neurologie, Amsterdam.

Drs. S.M. Zuurbier, arts-onderzoeker neurologie; dr. Y.B.W.E.M. Roos, neuroloog.

Ziekenhuis Rijnstate, afd. Neurologie, Arnhem.

Dr. S.E. Vermeer, neuroloog.

St. Antonius Ziekenhuis, afd. Neurologie, Nieuwegein.

Dr. P.H.E. Hilkens, neuroloog.

Universitair Medisch Centrum Utrecht, Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijns Geneeskunde, Utrecht.

Contact dr. Y.B.W.E.M. Roos (y.b.roos@amc.uva.nl)

Verantwoording

Belangenconflict en financiële ondersteuning: formulieren met belangenverklaringen zijn beschikbaar bij dit artikel op www.ntvg.nl (zoeken op A5836; klik op ‘Belangenverstrengeling’). Financiële ondersteuning voor dit artikel: S.M. Zuurbier werd financieel ondersteund door een subsidie van de Nederlandse Hartstichting. A. Algra ontving verschillende onderzoeksubsidies voor cerebrovasculair onderzoek van de Nederlandse Hartstichting, Hersenstichting Nederland, Trombosestichting Nederland, NWO en ZonMw; hij ontving honoraria voor deelname aan bijeenkomsten van internationale adviesraden van Boehringer Ingelheim; en hij ontving een honorarium voor deelname aan een expertcongres van Sanofi.
Aanvaard op 18 april 2013

Auteur Belangenverstrengeling
S.M. (Yvonne) Zuurbier ICMJE-formulier
Sarah E. Vermeer ICMJE-formulier
Pieter H.E. Hilkens ICMJE-formulier
Ale Algra ICMJE-formulier
Yvo B.W.E.M. Roos ICMJE-formulier
Gerelateerd
Clopidogrel plus acetylsalicylzuur: een dodelijke combinatie
Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG

Ook interessant

Reacties

Kirsti
Jakobs

Dit artikel inspireert mij om een verbetering in mijn praktijk door te voeren bij alle patiënten die een TIA of CVA doormaakten, maar alleen acetylsalicylzuur slikken in het kader van secundaire preventie zonder dipyridamol.

In het artikel wordt aanbevolen om patiënten die nu acetylsalicylzuur monotherapie gebruiken om een recidief te voorkomen, over te zetten op clopidogrel. Daarbij wordt aangetoond dat dit minstens even effectief en goedkoper is en dat de bijwerkingen vergelijkbaar zijn. In de zojuist verschenen NHG standaard Beroerte, wordt deze aanbeveling overgenomen.

Door de huidige mogelijkheden van sommige keten-informatie-systemen is het sinds kort mogelijk om alle patiënten te selecteren die mogelijk baat hebben bij clopidogrel. Deze patiënten kunnen dan uitgenodigd worden op het spreekuur om de voor- en nadelen van medicatiewijziging te bespreken. Optie 1 Aanvullen met dipyridamol. Optie 2: Omzetten acetylsalicylzuur in clopidogrel.

Deze patiëntenselectie kan ook op zorggroepniveau plaatsvinden. Bij zorggroep Arnhem, waar ik bij aangesloten ben gaat het om 377 patiënten geselecteerd uit de gegevens van 45 huisartspraktijken. Als zorggroep kunnen wij de desbetreffende huisartsen laten weten om welke patiënten het gaat. Na verloop van tijd kunnen we zien of patiënten verdwijnen uit de selectie doordat gebruik werd gemaakt van optie 1 of 2. We zullen onderzoeken of deze werkwijze een bruikbaar instrument is door de effectiviteit te meten.

 

Het keten-informatie-systeem kan vrijwel direct worden ingezet voor verbetering van de kwaliteit van zorg voor de individuele patiënt, naar aanleiding van een onderzoek of een systematische review zoals dat van Yvonne Zuurbier.

We wachten dan nog wel op het besluit van de zorgverzekeraars om clopidogrel voor deze indicatie te gaan vergoeden.

 

Kirsti Jacobs, huisarts, Huisartsenzorggroep Arnhem