Onafhankelijk, multidisciplinair en betrouwbaar

Ranke en de moderne heelkunde in Groningen

Perspectief
Jan van Gijn
Joost P. Gijselhart
Citeer dit artikel als
Ned Tijdschr Geneeskd. 2012;156:A5160
Abstract
Abstract
Sluiten
Ranke and modern surgery in Groningen

Hans Rudolph Ranke (1849-1887) studied medicine in Halle, located in the eastern part of Germany, where he also trained as a surgeon under Richard von Volkmann (1830-1889), during which time he became familiar with the new antiseptic technique that had been introduced by Joseph Lister (1827-1912). In 1878 he was appointed head of the department of surgery in Groningen, the Netherlands, where his predecessor had been chronically indisposed and developments were flagging. Within a few months, Ranke had introduced disinfection by using carbolic acid both before and during operations. For the disinfection of wound dressings, he replaced carbolic acid with thymol as this was less pungent and foul-smelling. The rate of postoperative infections dropped to a minimum despite the inadequate housing and living conditions of the patients with infectious diseases. In 1887, at the age of 37, Ranke died after a brief illness — possibly glomerulonephritis — only eight years after he had assumed office. A street in the city of Groningen near its present-day University Medical Centre has been named after him.

Conflict of interest: none declared. Financial support: J.P. Gijselhart works part-time for the Association of the Dutch Journal of Medicine (Vereniging Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde), Amsterdam.

In de tweede helft van de 19e eeuw maakt de geneeskunde een snelle groei door – voor Nederland soms té snel. Het woord ‘specialist’ duikt in 1883 voor het eerst op in de vaderlandse annalen, maar specialistenregisters komen pas 50 jaar later.1 Bij de benoeming van hoogleraren in nieuwe en veranderende disciplines zoals de heelkunde moeten de medische faculteiten daarom nogal eens op zoek buiten de landsgrenzen, in het bijzonder in Duitsland en Oostenrijk. Daar bevindt zich dan het zwaartepunt van de medische wetenschap, zoals Parijs dat in de eerste helft van de 19e eeuw was. Vooral de heelkunde kent een stormachtige ontwikkeling, door zowel technische veranderingen als de opkomst van de anesthesie (vanaf 1846) en de antisepsis (vanaf 1867).

In Groningen heeft de chirurgie een nieuwe impuls nodig door de ziekte van Jan Hissink Jansen (1816-1886). Deze hoogleraar chirurgie, benoemd in 1850, doceert aanvankelijk ook fysiologie, pathologische anatomie…

Artikelinformatie

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2012;156:A5160
Vakgebied
Chirurgie
Auteursinformatie

Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, Amsterdam.

Prof.dr. J. van Gijn, curator medisch-historische bibliotheek; drs. J.P. Gijselhart, cultuurfilosoof en bibliothecaris.

Contact prof.dr. J. van Gijn (jan@vangijn.com)

Verantwoording

Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: J.P. Gijselhart heeft een deeltijdaanstelling bij de Vereniging Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde.
Aanvaard op 6 september 2012

Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG

Ook interessant

Reacties

Jan
van den Dungen

Met belangstelling heb ik de bijdrage over Professor Ranke,hoogleraar in de Heelkunde in Groningen gelezen. De auteurs stellen dat hij werd opgevolgd door Carel Koch.

Met als bron het gedenkboek Academia Groningana uit 1914 meen ik dat Ranke werd opgevolgd door Johan Korteweg. Korteweg werd geboren op 13 augustus 1851 in s’Hertogenbosch en studeerde in Leiden wis en natuurkunde en daarna geneeskunde. In 1875 werd hij arts en in 1877 doctor in de Geneeskunde met een dissertatie Over de oorzaken der breukbeklemming. Hij gaf na het overlijden van Polano   kortdurend leiding aan de Leidse Heelkundige kliniek.  Daarna was hij van 1879 tot 1887 werkzaam in het Israëlitisch ziekenhuis in Amsterdam.

Op 24 maart 1887 aanvaardde Korteweg het hoogleraarsambt aan de Rijksuniversiteit Groningen met de rede: Heelkunde een wetenschap? Al in 1889 keerde Korteweg als hoogleraar naar Amsterdam terug. In 1901 keerde Korteweg terug naar de Leidse kliniek om van Iterson op te volgen. Korteweg werd in Groningen opgevolgd door zijn voormalig assistent C.F.A.Koch.

Jan van den Dungen, chirurg, UMCG

Referentie:
Academia Groningana MDCXIV-MCMXIV Gedenkboek ter gelegenheid van het derde eeuwfeest der Universiteit te Groningen uitgegeven in opdracht van den Academischen Senaat. Drukkerij P.Noordhoff MCMXIV

Collega van den Dungen heeft gelijk. Tussen het overlijden van Ranke en de benoeming van Koch is Korteweg twee jaar hoogleraar heelkunde in Groningen geweest, voor hij weer terug ging naar het Westen.

Jan van Gijn