Samenvatting
Doel
Evalueren of periodieke controles door een huisartsenlaboratorium klinische voordelen hebben voor COPD-patiënten.
Opzet
Een cluster-gerandomiseerde prospectieve studie met een observatieduur van 2 jaar per patiënt (http://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT00542061).
Methode
Stabiele eerstelijns-COPD-patiënten die reeds bekend waren bij het huisartsenlaboratorium werden in een ‘halfjaarlijkse periodieke controle’- en ‘gebruikelijke zorg’-groep gerandomiseerd per huisartspraktijk. Periodieke controles van patiënten bestonden uit gestandaardiseerde anamneses en longfunctietesten, waarbij de uitslagen voorzien van aanbevelingen teruggekoppeld werden aan de huisartsen. Primaire uitkomstmaat was kwaliteit van leven. Secundaire uitkomstmaten waren: exacerbaties, luchtwegklachten, generieke kwaliteit van leven, domeinen kwaliteit van leven en longfunctiebeloop. Ook het zorgproces werd geëvalueerd.
Resultaten
Gegevens van 170 deelnemers werden geanalyseerd. Op basis van herhaalde-metingenanalyse was de extra toename in ‘Chronic respiratory questionnaire’(CRQ)-score in de periodieke controlegroep ten opzichte van de gebruikelijke zorggroep 0,004 punten groter (95%-BI: -0,172-0,180) terwijl 0,5 punten verschil als klinisch relevant werd beschouwd. Er werden geen klinisch relevante verschillen gevonden voor de secundaire uitkomstmaten. Uit de procesevaluatie bleek dat de helft van de controlebezoeken resulteerde in aanbevelingen, welke voor 46% werd opgevolgd door de huisarts. Leefstijladviezen werden slecht opgevolgd door patiënten.
Conclusie
Het jarenlang in stand houden van periodieke controles van eerstelijns-COPD-patiënten door een huisartsenlaboratorium leidde niet tot klinische voordelen voor de patiënt.
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
Follow-up bij COPD: patient empowerment!
Recent presenteerden van den Bemt en collega’s hun mooi uitgevoerde onderzoek in dit tijdschrift naar de effectiviteit van het regulier verrichten van longfunctieonderzoek in de follow-up van patiënten met stabiel COPD [1]. Zij laten zien dat er geen verschil in uitkomst is tussen de controle groep en de patiëntengroep waarbij geregeld longfunctieonderzoek wordt verricht met begeleidend behandeladvies aan de huisarts. De conclusie dat op deze manier de follow-up van patiënten met COPD niet zinvol is, lijkt gerechtvaardigd.
Wij kunnen ons echter niet vinden in de hieruit volgende aanbeveling welke stelt dat enige vorm van follow-up behandeling niet meer behoort plaats te vinden. Zeker het bijbehorende editorial gaat aan de haal met deze aanbeveling [2]. Het artikel laat niet zien dat de behandeling van COPD zou falen, maar wel déze keuze van follow-up. Allereerst wordt in 46% van de gevallen het gegeven therapie advies niet door de huisarts gevolgd. Hierin kan een eerste verklaring liggen voor het falen van de interventie. Ter vergelijking: screening op baarmoederhalskanker zal ook niet zinvol zijn als de cytopathologische beoordeling niet meegenomen wordt in de behandeling.
De wellicht belangrijkste verklaring voor het ontbreken van een verschil bestaat uit de vrijblijvende interventie met de nadruk op longfunctiemetingen. Voor de benodigde leefstijlverandering bij COPD is gedragsverandering essentieel. Dit kan worden bereikt door toegesneden educatie, actief exacerbatie management en intensieve trainingsprogramma’s, met de nadruk op patiënt empowerment. Dit wordt in beide artikelen niet belicht.
Voordat we behandelmogelijkheden in de follow-up als ontoereikend karakteriseren, is allereerst een toereikende samenstelling van de interventie noodzakelijk. Van herhaalde longfunctiemetingen an sich is nog geen COPD-patiënt ooit opgeknapt. Bij COPD is nog een wereld te winnen; laten we het kind niet direct met het badwater weggooien.
Dr. J.C.C.M. (Hans) in ’t Veen, longarts en mede-auteur Zorgstandaard COPD, Sint Franciscus Gasthuis, Rotterdam
Dr.N.H. (Niels) Chavannes, huisarts en associate professor, afdeling Public Health and Primary Care, Leiden University Medical Center
1. Bemt L van den, Schermer TRJ, Smeele, YJM, Boonman-de Winter L, Boxem T van, Denis J, et al. Geen aanwijsbaar klinisch nut voor het jarenlang in stand houden van periodieke controles van COPD-patiënten door een huisartsenlaboratorium. Ned Tijdschr Geneeskd. 2010;154:A2123.
2. Drenth JPH. Een zucht geeft lucht. Ned Tijdschr Geneeskd. 2010;154:B614.