Onafhankelijk, multidisciplinair en betrouwbaar

Het scheepsjournaal van Ellerbeek: gezond verstand en serendipiteit bij de behandeling van scheurbuik

Perspectief
Chris van Tellingen
Citeer dit artikel als
Ned Tijdschr Geneeskd. 2010;154:A1881
Abstract
Abstract
Sluiten
The ship’s log of Ellerbeek: common sense and serendipity in the treatment of scurvy

In accordance with the usual practice, chief surgeon Joan Ellerbeek recorded his observations during his voyage with the East Indiaman Mars to the Cape of Good Hope in 1776 in a logbook for the Dutch East India Company. During the voyage he was confronted with an increasing number of scurvy patients. Intuitive insight and serendipity led him to try using the seaweed (‘Gramen Marinum’) which had grown on the ship as an anti-scurvy agent, in the empirical and medical tradition of his time. The results were spectacular. Not only James Lind should therefore be credited with the solution of the problem of scurvy. Many before and after him, including Ellerbeek, also made a contribution.

Samenvatting

Zoals te doen gebruikelijk werden de waarnemingen van opperchirurgijn Joan Ellerbeek tijdens zijn reis met het retourschip Mars naar Kaap de Goede Hoop in 1776, opgetekend in een scheepsjournaal ten behoeve van de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC). Tijdens de reis kreeg hij te maken met een toenemend aantal lijders aan het gevreesde scheurbuik. Intuïtief inzicht en serendipiteit deden hem besluiten om aangegroeid mos en zeewier (‘Gramen Marinum’) te beproeven als antiscorbuticum, binnen de empirische en medische traditie van zijn tijd. De resultaten waren spectaculair. Niet alleen James Lind komt dus alle eer toe bij de oplossing van het scheurbuikvraagstuk. Ook vele anderen voor en na hem, waaronder Ellerbeek, hebben een bijdrage geleverd.

Artikelinformatie

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2010;154:A1881
Auteursinformatie

Drs. C. van Tellingen, cardioloog.

Contact drs. C. van Tellingen (cvantellingen@dukebox.demon.nl)

Verantwoording

Drs. Ton J.M. van Velzen, coördinerend projectleider, Nationaal Archief, Den Haag droeg bij aan dit artikel.
Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: geen gemeld.
Aanvaard op 4 maart 2010

Gerelateerd
Bloedingen door vitamine C-deficiëntie
Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG

Ook interessant

Reacties