Samenvatting
Nu kwaliteitscontrole in de gezondheidszorg steeds meer aandacht krijgt, is kennis en inzicht in de basisprincipes van de meest gebruikte methoden voor iedere arts noodzakelijk, zeker gezien kwaliteitscontrole start bij een nauwgezette controle van het dagelijkse handelen.
De gebruikte methoden baseren zich op statistische procescontrole.
Shewhartcontrolekaarten zijn gemakkelijk te construeren en voornamelijk geschikt voor het monitoren van een groep van resultaten.
De cumulatieve somtest is meer geschikt voor continue procesmonitoring, ook bij kleinere aantallen.
Deze methoden geven in de eerste plaats een waarschuwingssignaal, met de vraag voor nadere analyse, en niet een direct bewijs van slechte kwaliteit.
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
Ned Tijdschr Geneeskd. 2010;154:A1245
Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG
Kwaliteitscontrole vergt objectieve tolerantielimieten, Shewart
Recent beschreef Noyez het gebruik van statistische technieken als instrument voor kwaliteitscontrole in de gezondheidszorg. Met name de Shewhart-controlekaarten blijken een ruim toepassingsgebied gevonden te hebben en zijn ook zeker van waarde binnen de gezondheidszorg. Bij de bespreking van het gebruik van Shewhart-controlekaarten gaat Noyez in op tolerantielimieten. In het artikel wordt de tolerantielimiet afgeleid van de variatie van het te onderzoeken of controleren proces. Het gebruik van Shewhart-controlekaarten wint echter sterk aan waarde wanneer de tolerantielimieten niet worden afgeleid uit de waargenomen variatie, maar ontleend worden aan bij voorkeur objectief bepaalde externe kwaliteitseisen.
In de medische laboratoriumdiagnostiek is veel ervaring opgedaan met het gebruik van Shewhart-controlekaarten en het gebruik van tolerantielimieten. In de eerste jaren na de introductie van Shewhart-controlekaarten in het laboratorium werd uitsluitend gebruik gemaakt van tolerantiegrenzen die bepaald werden door de variatie in het proces (in casu de meting aan kwaliteitscontrolemateriaal voor klinisch chemische analyses).(1) Gaandeweg is echter het besef gegroeid dat de tolerantiegrenzen vooral bepaald worden door extern vast te stellen kwaliteitseisen. In de klinische chemie bijvoorbeeld, moet de spreiding van laboratoriumuitslagen bij herhaalde metingen zodanig klein zijn dat een klinisch relevant verschil kan worden opgemerkt, zonder dat dit verschil als het ware in de ruis van de variatie verdwijnt.
Wanneer tolerantielimieten voortdurend worden overschreden, is overduidelijk sprake van een kwalitatief slecht proces. In het geval dat de tolerantielimieten zelden of nooit worden overschreden, is het proces zeer goed beheerst. Hoe meer standaarddeviaties van de procesvariatie binnen de tolerantielimieten vallen, des te beter en robuuster het proces is. De kwaliteit van een proces, product of dienst kan dan ook uitgedrukt worden als het aantal standdaardeviaties dat binnen de tolerantiegrenzen valt. Dit is het uitgangspunt van de Six Sigma kwaliteitsstrategie.(2) Bij excellente processen is het aantal standaarddeviaties (symbool: sigma) zes of hoger. Dit is een aanmerkelijk hogere kwaliteit dan welke bereikt wordt indien de tolerantielimieten op drie standaarddeviaties van het gemiddelde worden gesteld. Externe tolerantielimiet hebben bovendien het voordeel dat systematische verschuivingen in de kwaliteit beter kunnen worden opgemerkt.
Niels de Jonge,klinisch chemicus, HAGA-ziekenhuis
Literatuur
Shewart-controlekaarten
De reactie van Niels de Jonge, is een terechte aanvulling, verdieping, op het praktische gebruik van de Shewhart controle kaarten. In het initiële artikel wordt een overzicht van de verschillende methoden en de basisprincipes gegeven. Maar zoals Niels de Jonge aangeeft evolueren deze methodieken ook. Inderdaad kun je bijvoorbeeld bij toegangstijden voor een polikliniek je tolerantiegrenzen zelf bepalen. De norm die je vooraf stelt en niet de door de variatie van de toegangstijden zelf, het six sigma principe gaat in feite nog een stap verder. Doel van het initiële artikel was de lezer te informeren over de toepasbaarheid van deze methodieken, waarbij met dagelijkse data, een vorm kwaliteitscontrole kan uitgevoerd worden. Hopelijk leidt dit artikel tot een meer algemeen gebruik van deze methoden maar ook tot het besef dat er nog heel wat verfijning mogelijk is.
Luc Noyez