Onafhankelijk, multidisciplinair en betrouwbaar

Palliatieve sedatie na introductie KNMG-richtlijn

Onderzoek
Siebe J. Swart
Judith A.C. Rietjens
Tijn Brinkkemper
Lia van Zuylen
Wijnanda A. van Burg-Verhage
Wouter W.A. Zuurmond
Miel W. Ribbe
Marco H. Blanker
Roberto S.G.M. Perez
Agnes van der Heide
Citeer dit artikel als
Ned Tijdschr Geneeskd. 2011;155:A2857
Abstract
Abstract
Sluiten
Palliative sedation largely in accordance with Dutch national guideline

Objective

To evaluate the practice of continuous palliative sedation after the introduction of a national guideline.

Design

Investigation by questionnaire.

Method

In 2008, 1580 physicians were asked to fill out a questionnaire regarding the last patient for whom they had prescribed continuous sedation until death.

Results

The response was 38% (n = 606). Eighty-two percent of the respondents were aware of the national guideline. Dyspnoea, pain and physical exhaustion were most often mentioned as the decisive indications for continuous sedation. The decision to use sedation was discussed with all mentally competent patients; in 18% of these cases, the patients had only been informed of the decision. Life expectancy at the start of continuous sedation was estimated to be less than 2 weeks in 97% of the cases. In 14% of the cases, the physicians felt pressured to start the sedation, predominantly by patients and relatives. Physicians were present at the start of sedation in 81% of the cases. Midazolam was used to induce sedation in 92%, and 41% of the physicians estimated that continuous sedation had hastened death to some extent. Most physicians believed that their patients’ symptoms had been adequately relieved by continuous sedation, that the relatives were satisfied and that the quality of dying had been good.

Conclusion

Continuous sedation practice in the Netherlands largely reflects the recommendations of the national guideline. Issues needing further attention are the pressure felt by physicians to start continuous sedation, as well as the possible life-shortening effect of continuous sedation as perceived by some of the physicians.

Conflict of interest: none declared. Financial support: This study was made possible with financial support from ZonMw (a Dutch organisation for health research and development), Sint Laurens Fonds (St. Laurens Fund), Rotterdam and the Stichting Palliatieve Zorg Dirksland-Calando (Dirksland-Calando Palliative Care Foundation). Dr. R.S.G.M. Perez received reimbursement from BSL for lecturing.

Samenvatting

Doel

Beschrijven van de praktijk van palliatieve sedatie na invoering van de KNMG-richtlijn.

Opzet

Vragenlijstonderzoek.

Methode

In 2008 werd aan 1580 artsen gevraagd een vragenlijst in te vullen over de laatste patiënt bij wie zij continue sedatie tot aan het overlijden hadden toegepast.

Resultaten

Het responspercentage was 38% (n = 606). 82% van de respondenten gaf aan de KNMG-richtlijn te kennen. Benauwdheid, pijn en lichamelijke uitputting waren de meest genoemde doorslaggevende indicaties. Het besluit om continu te sederen werd met alle wilsbekwame patiënten besproken. Bij 18% betrof dit alleen het mededelen van het besluit. De levensverwachting van de patiënt bij de start van de sedatie werd bij 97% geschat op minder dan 2 weken. Bij 14% voelden artsen zich onder druk gezet om te beginnen met sedatie, voornamelijk door patiënten en naasten. Artsen waren 81% van de keren aanwezig bij de start van de sedatie. Bij 92% van de patiënten werd midazolam gebruikt. 41% van de artsen schatte in dat de sedatie enige levensbekorting tot gevolg had gehad. De meeste artsen gaven aan dat de klachten van de patiënt adequaat werden verlicht door de toepassing van de sedatie, dat de naasten tevreden waren, en dat een goede kwaliteit van sterven werd bereikt.

Conclusie

De praktijk van continue sedatie in Nederland was grotendeels in overeenstemming met aanbevelingen van de KNMG-richtlijn. Punten van aandacht waren de door artsen gevoelde druk om te starten met sedatie en het door artsen genoemde mogelijk levensbekortende effect van continue sedatie.

Artikelinformatie

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2011;155:A2857
Vakgebied
Publieke gezondheidszorg
Ouderen
Zenuwstelsel
Longziekten
Interne vakken
Huisartsgeneeskunde
Hart en vaten
Auteursinformatie

Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam.

Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg: drs. S.J. Swart, specialist ouderengeneeskunde (tevens Laurens Antonius IJsselmonde, Rotterdam); dr. J.A.C. Rietjens, gezondheidswetenschapper; drs. W. A. van Burg-Verhage, student (thans arts-assistent in opleiding tot tropenarts, Albert Schweitzerziekenhuis, Dordrecht); dr. A. van der Heide, arts-epidemioloog.

Afd. Interne Oncologie: dr. L. van Zuylen, internist-oncoloog.

VU Medisch Centrum, Amsterdam.

Afd. Anesthesiologie: prof.dr. W.W.A. Zuurmond, anesthesioloog (tevens Hospice Kuria, Amsterdam).

Universitair Medisch Centrum Groningen, afd. Huisartsgeneeskunde, Groningen.

Dr. M. Blanker, huisarts-epidemioloog.

Contact drs. S.J. Swart (s.swart@erasmusmc.nl)

Verantwoording

Jaap Talsma, huisarts, en de Integrale Kankercentra Amsterdam (IKA) en Rotterdam (IKR) hielpen bij het verzamelen van de data. Dit artikel was niet mogelijk geweest zonder de bijdrage van alle respondenten.
Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: Deze studie werd mogelijk gemaakt met financiële ondersteuning van ZonMw, Sint Laurens Fonds Rotterdam en de Stichting Palliatieve Zorg Dirksland-Calando. Dr. R.S.G.M. Perez ontving vergoeding van BSL voor het houden van een lezing.
Aanvaard op 8 december 2010

Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG

Ook interessant

Reacties